Nauczyciel bezprawnie zamontował w sali, w której prowadzi zajęcia, kamerę. Od kilku miesięcy wszystkie zajęcia odbywające się w pracowni były nagrywane. Jakie konsekwencje powinien ponieść nauczyciel, który samowolnie zainstalował kamerę w pracowni? Do jakiej odpowiedzialności dyrektor może pociągnąć pracownika za nagrywanie zajęć lekcyjnych?

Nakładanie kar jest uzależnione wyłącznie od swobodnej decyzji pracodawcy – jest to jego prawo, a nie obowiązek.

Rodzaje odpowiedzialności pracowniczej

Pracownik może ponosić odpowiedzialność:

cywilną (np. odszkodowawczą),
pracowniczą (porządkową i materialną i dyscyplinarną),
karną,
za wykroczenia.

Odpowiedzialność porządkowa

Odpowiedzialność porządkową ponoszą pracownicy za bezprawne i zawinione naruszenie obowiązków pracowniczych związanych z przestrzeganiem porządku pracy. Istotą tej odpowiedzialności jest prawo pracodawcy do wymierzenia pracownikowi tzw. kary porządkowej.

Za co można wymierzyć pracownikowi karę porządkową?

Wymierzenie kary porządkowej wymaga od dyrektora szkoły wykazania w sposób konkretny sytuacji, w której nauczyciel np.:

postępował wbrew ustalonemu porządkowi
nie przestrzegał:
regulaminu pracy,
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
przepisów przeciwpożarowych,
opuścił pracę bez usprawiedliwienia,
stawił się w pracy w stanie nietrzeźwości
spożywał alkohol w czasie pracy.

Aby możliwe było wymierzenie kary porządkowej (upomnienie, nagana, kara pieniężna) – w regulaminie pracy powinien znajdować się zakaz wnoszenia własnych urządzeń do zakładu pracy bez zgody dyrektora szkoły i zakaz nagrywania zajęć przez nauczycieli bez zgody dyrektora szkoły a także obowiązek informowania o wszelkich naruszeniach przepisów porządkowych.

W mojej ocenie jeśli takich zakazów nie przewidują przepisy wewnętrzne w szkole – to nie jest możliwe wymierzenie pracownikowi kary porządkowej za umieszczenie kamery w sali i nagrywanie zajęć.

Odpowiedzialność dyscyplinarna

Odpowiedzialność dyscyplinarna nauczycieli ukształtowana została w Karcie Nauczyciela w rozdziale 10 (art. 75 i następne). Odpowiedzialność ta pozostaje w ścisłym związku z obowiązkami wynikającymi wprost z art. 6, z których wynika, że nauczyciel zobowiązany jest m.in. rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym mu stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę.

W mojej ocenie także te przepisy nie stanowią podstawy do ukarania nauczyciela za nagrywanie zajęć i umieszczenie kamery bez zgody dyrektora szkoły.

Odpowiedzialność materialna

Odpowiedzialność materialna nauczycieli nie została uregulowana w sposób szczególny w KN, w związku z czym na podstawie art. 91c ust. 1 KN zastosowanie znajdą przepisy dotyczące odpowiedzialności materialnej pracowników ukształtowane na gruncie Kodeksu pracy. Dla pociągnięcia nauczyciela do tej odpowiedzialności konieczne jest wykazanie konkretnej szkody, jaka powstała w związku z czynem nauczyciela (art. 114–122 Kodeksu pracy), a w przedstawionym stanie rzeczy nie można mówić o szkodzie materialnej pracodawcy.

I te przepisy nie stanowią podstawy do wyciągnięcia konsekwencji za opisane naruszenie.

Wyraźne naruszenie przepisów jest podstawą do pociągania nauczyciela do odpowiedzialności

Reasumując, w przedstawionej w pytaniu sprawie należałoby dogłębnej zbadać obowiązujące w szkole przepisy wewnętrzne. Należy sprawdzić, czy doszło do naruszenia dóbr osobistych innych osób, czy doszło do naruszenia przepisów Kodeksu karnego lub Kodeksu wykroczeń albo czy ktoś poniósł szkodę. Bez ustalenia tych okoliczności nie można stwierdzić, czy i jakiej odpowiedzialności podlega nauczyciel.