Znaczenia i wartości prawidłowo oraz z rozmysłem realizowanej kontroli praktycznie nie da się przecenić. Jej wyniki mogą doskonale służyć zarówno do poprawy funkcjonowania szkoły lub placówki, jak i mieć istotny wpływ na wzrost jakości jej pracy. Niestety kontrola jest często trywializowana i sprowadzana do prostych małoznaczących czynności, czy gestów, które nie wnoszą niczego istotnego. Aktualne zasady nadzoru pedagogicznego usiłują to zmienić zobowiązując dyrektora szkoły lub placówki do zaplanowania tematyki i terminów kontroli przestrzegania przepisów prawa przez nauczycieli, ale również pozostałych obszarów funkcjonowania szkoły, które wcześniej były nadzorowane poprzez proces ewaluacji wewnętrznej. Każda kontrola musi być przemyślana i usystematyzowania, a jej wyniki muszą obowiązkowo służyć poprawie funkcjonowania szkoły lub placówki, co w konsekwencji powinno spowodować poprawienie efektywności i jakości jej pracy. Z tego też względu przypomnimy sobie kilka kwestii dotyczących kontroli w placówce oświatowej.

Zgodnie z nowymi uwarunkowaniami dyrektor szkoły lub placówki osobiście odpowiada za funkcjonowanie całej szkoły i we wszystkich zakresach zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami prawa. W związku z powyższym jest zobowiązany prowadzić działania dotyczące wewnętrznej kontroli zgodności postępowania nauczycieli (i innych pracowników placówki również) z aktualnie obowiązującymi regulacjami prawnymi, zarówno rangi ustaw, jak również rangi rozporządzeń oraz uregulowań lokalnych (uchwały i zrządzenia zarówno władz oświatowych, jak i samorządowych), na uregulowaniach prawa wewnątrzszkolnego kończąc. W tym kontekście ważnym zadaniem jest również przygotowanie szkoły do kontroli zewnętrznej (tutaj wskazówkami są wytyczne Ministra Edukacji i Nauki określone w „Podstawowych kierunkach realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2022/2023). Jak można zauważyć zakres jest bardzo rozległy, którego nie da się kontrolować w sposób doraźny i przypadkowy. Każdy dyrektor posiada swoje doświadczenie i w odpowiedni sposób może zhierarchizować zagadnienia podlegające kontroli oraz odpowiednio je zaplanować.

Wszelkie działania kontrolne należy zawsze starannie zaplanować, a do kontroli zewnętrznej należy się dobrze wcześniej przygotować. Aby prawidłowo przygotować placówkę do kontroli – zwłaszcza zewnętrznej – należy odpowiednio wcześniej sprawdzić te obszary (zagadnienia), które w bieżącym roku szkolnym będą stanowiły główny trzon działań kontrolnych władz oświatowych, a wynika to z przyjętych przez Ministra Edukacji i Nauki kierunków realizacji polityki oświatowej państwa z dnia 8 sierpnia 2022 r. Jednak w żadnym wypadku nie wolno bagatelizować pozostałych obszarów funkcjonowania placówki.

Poniżej prezentuję mały słowniczek pojęć, który pozwoli bardziej zrozumiale przeanalizować zagadnienie kontroli w szkole.

Kontrola - porównanie stanu faktycznego z oczekiwanym,

Diagnoza - określenie stanu „jak jest ?” (zawsze jest elementem procesu kontrolnego),

Ocena - opinia o czymś lub o kimś dokonana na podstawie wyniku analizy wcześniej uzyskanych wyników lub zebranych informacji z wykorzystaniem określonych narzędzi kontrolnych (badawczych).

Punktem wyjścia do zrozumienia znaczenia procesu kontroli jest prawidłowa interpretacja samego pojęcia. Otóż kontrola jest to czynność, polegająca na sprawdzeniu (porównaniu, stwierdzeniu) stanu faktycznego (obecnego, zastanego) z oczekiwanym, wymaganym (określonym, docelowym) w normach prawnych (technicznych, ekonomicznych, innych). Natomiast zgodnie interpretacją Ministerstwa określoną w rozporządzeniu w sprawie nadzoru pedagogicznego kontrola to działanie prowadzone w szkole w celu oceny stanu przestrzegania przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej, i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkół.

Jednak aby kontrola niosła ze sobą tylko pozytywne wartości musi spełniać określone funkcje. Mając to na względzie do standardowych funkcji kontroli można zaliczyć:

- sprawdzanie

- ocenianie

- wnioskowanie

- edukowanie

- motywowanie

Wymienione funkcje mają bezpośredni wpływ na rodzaj dokumentów tak kontrolnych, jak i kontrolowanych. W tym kontekście należy stwierdzić, że bardzo istotnym zagadnieniem są prawidłowo i skrupulatnie realizowane kolejne etapy postępowania kontrolnego. Podczas prowadzenia wszelkich działań kontrolnych zawsze można wyróżnić pewne stałe, wręcz powtarzające się elementy, które określamy jako etapy postępowania kontrolnego, a są to:

1) stwierdzenie stanu faktycznego,

2) porównanie stanu faktycznego ze stanem określonym w normach prawnych i ustalenie odstępstwa od stanu wymaganego,

3) ustalenie przyczyn stwierdzonych odstępstw (nieprawidłowości),

4) sformułowanie wniosków i wydanie zaleceń,

5) podjecie działań zmierzających do likwidacji stwierdzonych nieprawidłowości.

Jednak aby kontrola była prawidłowo realizowana, a zwłaszcza aby przynosiła pozytywne efekty musi spełniać kilka podstawowych kryteriów. Do takich standardowych kryteriów kontroli zalicza się zwłaszcza takie jak:

1) legalność – zgodność z obowiązującymi zasadami prawa,

2) gospodarność – przy możliwie najmniejszych nakładach,

3) rzetelność – zgodnie z wskazaniami merytorycznymi, wręcz eksperckimi,

4) celowość – realizowana zgodnie z jasno określonym celem wskazującym co chcemy osiągnąć,

5) przejrzystość – transparentność,

6) jawność – kontrola nie ma zaskakiwać, ale być działaniem systemowym.

Tak jak wszystkie działania podejmowane w szkole, w tym zwłaszcza działania kontrolne, muszą posiadać stosowną podstawę prawną – zgodnie z wspomnianym kryterium legalności. Obecnie podstawę prawną kontroli w szkole lub placówce oświatowej stanowią takie akty prawne jak:

- ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe,

- ustawa z dania 7 września 1991 r. o systemie oświaty,

- rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowego z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego,

- rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 września 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie nadzoru pedagogicznego,

- inne akty prawne regulujące funkcjonowanie szkoły w różnych obszarach aktywności.

Działania kontrolne mają różny cel i charakter. Z tego też względu można wyodrębnić różne rodzaje kontroli. Jednak, w celu uporządkowania należy wprowadzić określoną systematykę, której wyznacznikiem są kryteria systematyzujące. Zatem kontrole można podzielić w zależności od przyjętego wcześniej kryterium. W świetle powyższego do podstawowych rodzajów kontroli zalicza się takie jak:

a) zewnętrzna

b) wewnętrzna

c) całościowa

d) wyrywkowa (fragmentaryczna)

e) planowa

f) okazjonalna

Przy podejmowaniu i realizowaniu określonych czynności kontrolnych dyrektor szkoły może postąpić w następujący sposób:

- samodzielnie przeprowadzić wszystkie czynności kontrolne w oparciu o dokładnie opracowany plan kontroli wewnętrznej,

- delegować część uprawnień kontrolnych na rzecz innych członków zespołu kierowniczego, ale wówczas jest zobowiązany do okresowego rozliczania kadry kierowniczej z realizacji zadań związanych z kontrolą wewnętrzną.

Mając na względzie specyfikę szkoły, można zauważyć, że kontrola dyrektora dotyczy w szczególności realizacji następujących rodzajów zadań szkolnych:

• dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze nauczycieli:

- prace organizacyjne nauczycieli

- prowadzenie dokumentacji przebiegu nauczania

- szeroko pojęte działania dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze

- współpraca z rodzicami, pedagogiem

- doskonalenie własne nauczycieli

• pracownicze:

- przestrzeganie zasad bhp

- dyscyplina pracy

- realizacja zadań i poleceń służbowych

• finansowe:

- szeroko rozumiana polityka budżetowa

- finansowanie projektów

- wykorzystanie środków pozabudżetowych

- dyscyplina finansów publicznych.

Usystematyzować należy również obszary (zakresy) merytoryczne kontroli w takiej szczególnej organizacji jaka jest szkoła. Otóż do podstawowych obszarów kontroli szkoły zaliczyć należy:

1. Zgodność zatrudniania nauczycieli z wymaganymi kwalifikacjami

2. Realizacja podstaw programowych i ramowych planów nauczania

3. Przestrzeganie oceniania szkolnego, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów wewnętrznych, a także przestrzegania przepisów dotyczących obowiązku szkolnego oraz obowiązku nauki

4. Przestrzeganie statutu szkoły lub placówki

5. Przestrzeganie praw dziecka i praw ucznia oraz upowszechnianie wiedzy o tych prawach

6. Zapewnienie uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki

7. Organizacja pomocy psychologiczno-pedagogicznej

8. Ochrona danych

9. Prowadzenie dokumentacji szkolnej

10. Przestrzeganie obowiązujących regulacji prawnych.

Wytyczne Ministra Edukacji i Nauki wynikające z przyjętych kierunków realizacji polityki oświatowej państwa w roku szkolnym 2022/2023 (pismo Ministra Edukacji i Nauki z dnia 8 sierpnia 2022 r. nr DKO-WNP.4092.75.2022.DB) zawierają następujące wskazania w zakresie kontroli:

a) w szkołach ponadpodstawowych:

- Zgodność z przepisami prawa realizacji zajęć wychowanie do życia w rodzinie;

b) w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe i w centrach kształcenia zawodowego:

- Zgodność z przepisami prawa organizacji i realizacji turnusów dokształcania teoretycznego młodocianych pracowników;

c) w niepublicznych bursach:

- Zgodność z przepisami prawa organizacji pracy bursy;

d) w niepublicznych domach wczasów dziecięcych:

- Zgodność z przepisami prawa organizacji pracy domu wczasów dziecięcych;

e) w przedszkolach ogólnodostępnych i integracyjnych:

- Zgodność z przepisami prawa zwiększenia dostępności i jakości wsparcia udzielanego dzieciom przez nauczycieli specjalistów, w tym pedagogów specjalnych;

f) w szkołach podstawowych, liceach ogólnokształcących, technikach, branżowych szkołach I stopnia (ogólnodostępnych i integracyjnych)

- Zgodność z przepisami prawa zwiększenia dostępności i jakości wsparcia udzielanego uczniom przez nauczycieli specjalistów, w tym pedagogów specjalnych;

g) w publicznych szkołach podstawowych i ponadpodstawowych:

- Zgodność z przepisami prawa przyjmowania do szkół i wspomagania nauki osób niebędących obywatelami polskimi oraz osób będących obywatelami polskimi podlegającymi obowiązkowi szkolnemu lub obowiązkowi nauki, które pobierały naukę w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw.

Jak można zauważyć wszystkie zagadnienia kontrolne zawierają powtarzające się sformułowanie: „zgodność z przepisami prawa …”. To oznacza, że osoba kontrolująca w pierwszej kolejności sama musi zapoznać się ze stosownymi zapisami prawnymi regulującymi kontrolowane zagadnienie. A to w konsekwencji oznacza, że jednym z podstawowych zagadnień kontrolnych jest przestrzeganie obowiązującego aktualnie prawa. Poniżej przeanalizujemy kilka przykładowych obszarów kontroli w szkole.

Kwalifikacje

Podstawą kontroli, a zarazem kryteriami oceny są wymagania kwalifikacyjne określone w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r.

- kwalifikacje kierunkowe (wprost i w zakresie)

- do pracy w przedszkolu i klasach I-III

- do nauki języków obcych zwłaszcza w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej

- do pracy na stanowisku wychowawczy w świetlicach szkolnych i internatach

- do prowadzenia zajęć w zakresie udzielania pierwszej pomocy

- do prowadzenia zajęć w zakresie edukacji dla bezpieczeństwa – zwłaszcza po ostatnich zmianach

- do pracy w szkołach branżowych

- specjalistyczne

- do prowadzenia zajęć alternatywnych

- do realizacji zajęć w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej

- do pracy w charakterze pedagoga specjalnego

- i inne

Ocenianie szkolne po nowelizacji z dnia 22 lutego 2019 r.oraz po zmianach związanych z wykorzystaniem TiK w sytuacji zawieszenia zajęć stacjonarnych (nauczanie zdalne). W tym obszarze kontroli podlega:

- sposób formułowania przez nauczycieli wymagań edukacyjnych niezbędnych do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych (semestralnych) ocen z obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych;

- ustalanie kryteriów oceniania zachowania;
- ocenianie bieżące (czyli systematyczność i wieloaspektowość oceniania) i ustalanie śródrocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych oraz śródrocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania zarówno w sytuacji nauczania stacjonarnego, jak i zdalnego

- przeprowadzanie egzaminów klasyfikacyjnych i poprawkowych oraz ich dokumentacja;

- ustalanie rocznych (semestralnych) ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych oraz rocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania.

Dokumentacja szkolna

Kolejnym zagadnieniem, które powinno być poddane kontroli w bieżącym roku szkolnym (i to nie jeden raz) jest dokumentacja szkolna, a dokładniej sposób prowadzenia dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej. Rozporządzenie z dnia 25 sierpnia 2017 r. (nowelizacja rozporządzenia z dnia 29 sierpnia i 11 września 2019 r.) wprowadza szereg zmian w tym zakresie, które należy bezwzględnie wprowadzić, a następnie systematycznie kontrolować.

Programy nauczania

W tym obszarze na pierwszym miejscu należy sprawdzić prawidłowość procedury dopuszczania programu do użytku w danej szkole – w oparciu o ustawę o systemie oświaty, a następnie zawartość merytoryczną treści programowych oraz strukturę programu.

Jeżeli wybrano program innego autora to kontroli powinna podlegać treść i struktura przedłożonej ci analizy programu oraz możliwości jego realizacji w warunkach konkretnej szkoły oraz z konkretnymi uczniami.

Procedura dopuszczania programu

Procedura dopuszczenia programu do użytku w danej szkole może zawierać następujące etapy:

1) nauczyciel (lub grupa nauczycieli) przedstawia dyrektorowi szkoły program nauczania do dopuszczenia wraz z wszystkimi niezbędnymi załącznikami (wniosek w formie pisemnej);

2) dyrektor szkoły zasięga opinii rady pedagogicznej – stosowna uchwała rady pedagogicznej (obligatoryjnie);

3) dyrektor szkoły dopuszcza program do użytku w danej szkole;

4) dopuszczony program zostaje wpisany do szkolnego zestawów programów nauczania.

W kwestii struktury programu skontrolować należy:

a) czy stanowi opis sposobu realizacji celów kształcenia i zadań edukacyjnych ustalonych w obowiązującej podstawie programowej kształcenia ogólnego;

b) czy obejmuje co najmniej jeden etap edukacyjny i czy dotyczy kształcenia zintegrowanego, przedmiotu, bloku przedmiotowego lub ich części;

c) czy zawiera:

- szczegółowe cele kształcenia i wychowania,

- treści nauczania zgodne z treściami nauczania zawartymi w obowiązującej podstawie programowej kształcenia ogólnego,

- sposoby osiągania celów kształcenia i wychowania z uwzględnieniem możliwości indywidualizacji pracy (zarówno w formule nauczania stacjonarnego, jak i zdalnego),

- opis założonych osiągnięć ucznia,

- propozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania osiągnięć ucznia (zarówno w formule nauczania stacjonarnego, jak i zdalnego).

Ponadto w odniesieniu do samego programu nauczania:

- czy jest poprawny pod względem merytorycznym i dydaktycznym – w szczególności musi uwzględniać aktualny stan wiedzy naukowej, w tym metodycznej;

- czy zawiera treści zgodne z przepisami prawa, w tym ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi;

- czy uwzględnia doświadczenie zawodowe i umiejętności nauczyciela realizującego ten program;

- czy jest dostosowany do potrzeb i możliwości uczniów, dla których jest przeznaczony;

- czy uwzględnia możliwości bazowe szkoły/placówki – wskazane warunki realizacyjne;

- czy zawiera dodatkowe treści nauczania wykraczające poza zakres ustalony w obowiązującej podstawie programowej, jeżeli tak, to czy są one dobrze uzasadnione i możliwe do wprowadzenia w danych warunkach oraz czy pozostałe treści ujęte w podstawie programowej mają zapewnione możliwości efektywnego nauczania. Należy również sprawdzić, czy i na ile wprowadzone dodatkowe treści są zasadne i czy są możliwe do zrealizowania z konkretnymi uczniami, dla których jest przeznaczony (opracowany).

Kontrola realizacji nowej podstawy programowej.

W tym zakresie należy skontrolować następujące zagadnienia:

1) Znajomość podstawy programowej przez nauczycieli, zarówno z etapem wcześniejszym, jak i z etapem późniejszym.

2) Wyniki prac zespołów przedmiotowych nauczycieli dotyczących nowej podstawy programowej.

3) Struktura programu nauczania skonstruowanego na podstawie nowej podstawy programowej.

4) Założeń oceniania przedmiotowego uwzględniającego wymagania określone w nowej podstawie programowej.

5) Realizacja ramowego planu nauczania.

6) Realizacja rocznego planu nauczania, jako etapu realizacji planu ramowego.

7) Przeprowadzenie diagnozy potrzeb i możliwości uczniów oraz analiza jej wyników – przed rozpoczęciem realizacji nowej podstawy programowej.

Bardzo istotnym obszarem aktywności szkolnej, który ostatnio zyskał szczególnie ważne znaczenie jest prawidłowa organizacja pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Podstawę prawną działań w tym zakresie stawi Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach ze zmianami z 22 lipca 2022 r. Pomoc psychologiczno-pedagogiczną organizuje dyrektor szkoły, natomiast pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielają: nauczyciele, wychowawcy i specjaliści w tym psycholodzy, pedagodzy, pedagodzy specjalni, logopedzi, doradcy zawodowi, terapeuci pedagogiczni. Pamiętać należy o przygotowaniu właściwych dokumentów. I tak dla uczniów bez orzeczenia – arkusz diagnostyczny potrzeb ucznia, a następnie program działań wspierających danego ucznia. Z kolei dla uczniów posiadających orzeczenie poradni o potrzebie kształcenia specjalnego Indywidualny Program Edukacyjno Terapeutyczny (IPET) oraz wielospecjalistyczna ocena poziomu funkcjonowania ucznia. Ponadto należy pamiętać o dzienniku innych zajęć i indywidualnej teczce ucznia. W tym zakresie należy bezwzględnie przestrzegać zasad ochrony danych wrażliwych – czyli tzw. RODO.

Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w placówce polega na:

- rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia,

- wspieraniu rodziców i nauczycieli w rozwiązywaniu problemów wychowawczych i dydaktycznych oraz rozwijaniu ich umiejętności wychowawczych w celu zwiększania efektywności pomocy udzielanej uczniom,

- rozpoznawaniu indywidualnych możliwości psychofizycznych uczniów, w celu wspierania potencjału rozwojowego ucznia i stwarzania warunków do jego aktywnego i pełnego uczestnictwa w życiu placówki oraz w środowisku społecznym.

Potrzeby rozwojowe i edukacyjne uczniów wynikają w szczególności z:

1) niepełnosprawności;

2) niedostosowania społecznego;

3) zagrożenia niedostosowaniem społecznym;

4) zaburzeń zachowania lub emocji;

5) szczególnych uzdolnień;

6) specyficznych trudności w uczeniu się;

7) deficytów kompetencji i zaburzeń sprawności językowych;

8) choroby przewlekłej

9) sytuacji kryzysowych lub traumatycznych;

10) niepowodzeń edukacyjnych;

11) zaniedbań środowiskowych związanych z sytuacją bytową ucznia i jego rodziny, sposobem spędzania czasu wolnego i kontaktami środowiskowymi;

12) trudności adaptacyjnych związanych z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym związanych z wcześniejszym kształceniem za granicą;

13) innych potrzeb dziecka.

W aspekcie powyższego należy bardzo starannie skontrolować obowiązujące procedury opisujące organizację pomocy psychologiczno-pedagogiczej w szkole, które powinny uwzględniać działa pomocowe realizowane zarówno w warunkach pracy stacjonarnej, jak i zdalnej oraz różne warianty i sposoby postępowania.

Na koniec jeszcze jedna, ale za to bardzo istotna kwestia. Otóż aby działania kontrolne były usystematyzowane muszą być prowadzone w oparciu o konkretne narzędzia, czyli arkusze kontrolne. Bez arkusza kontrolnego kontrola będzie chaotyczna, a jej wyniki nie będą usystematyzowane. Jednak należy ze dużym naciskiem zaznaczyć, że nie ma uniwersalnych narzędzi kontroli wewnętrznej (arkuszy kontrolnych) – narzędzia te powinny zawsze uwzględniać specyfikę placówki, jej zadania, wymagania zewnętrzne (formalno-prawne) oraz cel podejmowanego działania kontrolnego. Zdecydowanie nie muszą to być dokumenty bardzo skomplikowane, a tylko takie, które pomogą w sprawnym i efektywnym przeprowadzeniu czynności kontrolnych zgodnie z założonym wcześniej celem. Dokumenty te maja charakter systematyzujący i pozwalający na zgromadzenie niezbędnych informacji dotyczących zarówno celu, jak i przedmiotu kontroli, podobnie jak arkusze obserwacyjne. Arkusze kontroli zewnętrznej są tylko wskazówkami i nie mogą być wprost zastosowane z uwagi na swoją konstrukcję podporządkowaną innemu celowi. Są natomiast doskonałym materiałem pomagającym przygotować się do kontroli zewnętrznej.

Jan Lewandowski

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2021 r., poz. 1082, tekst jednolity z dnia 18 maja 2021 r. ze zmianami)
• Ustawa z dania 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2022 r., poz. 2230, tekst jednolity z dnia 14 września 2022 r.)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz. U. z 2020 r., poz. 1551)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 września 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz. U. z 2021 r., poz. 1618)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 roku w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (Dz. U. z 2020 r., poz. 1289, tekst jednolity z dnia 1 lipca 2020 r.)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 2 grudnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciel (Dz. U. z 2020 r., poz. 2160)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz. U. z 2019 r., poz. 373)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 sierpnia 2017 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz. U. z 2017 r., poz. 1646)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29 sierpnia 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz. U. z 2019 r., poz. 1664)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 września 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz. U. z 2019 r., poz. 1788)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2020 r., poz. 1280, tekst jednolity z dnia 9 lipca 2020 r.)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 22 lipca 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2022 r., poz. 1594)

Leszek Zaleśny

zwiń >>

Ocena pracy nauczyciela w drugim roku przygotowania do zawodu

Przepisy w obecnym brzmieniu zakładają, że nauczyciel odbywający przygotowanie do zawodu nauczyciela podlega obowiązkowej ocenie pracy w drugim roku jego odbywania. Ocena powinna zostać jednak dokonana dopiero po przeprowadzeniu i omówieniu zajęć w wymiarze co najmniej 1 godziny w obecności dyrektora, mentora i wskazanej przez dyrektora osoby. Ocena ta powinna zostać dokonana z inicjatywy dyrektora, co oznacza, że powinna zostać dokonana w okresie nie dłuższym, niż 3 miesiące od dnia powiadomienia nauczyciela na piśmie o rozpoczęciu dokonywania oceny jego pracy. Warto zaznaczyć, że podczas dokonywania oceny pracy nauczyciela począwszy od 1 września 2022 r., zastosowanie znajdą przepisy nowego rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z 25 sierpnia 2022 r. w sprawie oceny pracy nauczycieli (Dz. U. z 2022 r., poz. 1822). Rozporządzenie to określa m.in. obowiązkowe i dodatkowe kryteria oceny pracy nauczyciela. Ocenie podlegać będą wszystkie kryteria obowiązkowe i po jednym kryterium wskazanym odpowiednio przez dyrektora i nauczyciela przed dokonaniem oceny (dyrektor wybrane przez siebie kryterium dodatkowe powinien wskazać w piśmie informującym nauczyciela o rozpoczęciu dokonywania oceny jego pracy, następnie nauczyciel, w terminie 3 dni od otrzymania takiego powiadomienia, powinien poinformować dyrektora o wybranym przez siebie kryterium dodatkowym, w ramach którego będzie oceniany).

Do obowiązkowych kryteriów oceny zaliczają się:

1) poprawność merytoryczna i metodyczna prowadzonych zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych;

2) dbałość o bezpieczne i higieniczne warunki nauki, wychowania i opieki;

3) znajomość praw dziecka, w tym praw określonych w Konwencji o prawach dziecka, ich realizacja oraz kierowanie się dobrem ucznia i troską o jego zdrowie z poszanowaniem jego godności osobistej;

4) wspieranie każdego ucznia, w tym ucznia niepełnosprawnego, w jego rozwoju oraz tworzenie warunków do aktywnego i pełnego uczestnictwa ucznia w życiu szkoły oraz środowiska lokalnego;

5) kształtowanie u uczniów szacunku do drugiego człowieka, świadomości posiadanych praw oraz postaw obywatelskiej, patriotycznej i prospołecznej, w tym przez własny przykład nauczyciela;

6) współpraca z innymi nauczycielami w zakresie wynikającym z realizowanych przez szkołę zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych oraz zadań statutowych;

7) przestrzeganie przepisów prawa z zakresu funkcjonowania szkoły oraz wewnętrznych uregulowań obowiązujących w szkole, w której nauczyciel jest zatrudniony;

8) poszerzanie wiedzy i doskonalenie umiejętności związanych z wykonywaną pracą, w tym w ramach doskonalenia zawodowego;

9) współpraca z rodzicami.

Z kolei dodatkowe kryteria oceny nauczyciela obejmują:

1) planowanie, organizowanie i prowadzenie zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych wynikających ze specyfiki szkoły i zajmowanego stanowiska, z wykorzystaniem metod aktywizujących ucznia, w tym narzędzi multimedialnych i informatycznych, dostosowanych do specyfiki prowadzonych zajęć;

2) diagnozowanie potrzeb i możliwości ucznia oraz indywidualizowanie pracy z uczniem;

3) analizowanie własnej pracy, wykorzystywanie wniosków wynikających z tej analizy do doskonalenia procesu dydaktyczno-wychowawczego i opiekuńczego oraz osiąganie pozytywnych efektów pracy;

4) wykorzystywanie w pracy wiedzy i umiejętności nabytych w wyniku doskonalenia zawodowego;

5) realizowanie innych zajęć i czynności, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 KN, w tym udział w przeprowadzaniu egzaminów, o których mowa w art. 42 ust. 2b pkt 2 KN, i prowadzenie konsultacji, o których mowa w art. 42 ust. 2f KN;

6) podejmowanie innowacyjnych rozwiązań organizacyjnych, programowych lub metodycznych w prowadzeniu zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych;

7) pobudzanie inicjatyw uczniów przez inspirowanie ich do działań w szkole i środowisku pozaszkolnym oraz sprawowanie opieki nad uczniami podejmującymi te inicjatywy;

8) prowadzenie oraz omawianie zajęć otwartych dla nauczycieli lub rodziców;

9) realizowanie powierzonych funkcji lub innych zadań zleconych przez dyrektora szkoły;

10) umiejętność rozwiązywania konfliktów wśród uczniów;

11) umiejętność rozpoznawania i stosowania komunikacji niewerbalnej oraz doskonalenie umiejętności komunikacyjnych;

12) opracowywanie i wdrażanie innowacyjnych programów nauczania, programów wychowawczo-profilaktycznych lub innych programów wynikających ze specyfiki szkoły lub zajmowanego stanowiska, z uwzględnieniem potrzeb uczniów;

13) przeprowadzenie ewaluacji działań wynikających z pełnionej funkcji lub zadań związanych z oświatą realizowanych poza szkołą oraz wykorzystywanie jej wyników do podnoszenia jakości pracy szkoły;

14) współpracę z Centralną Komisją Egzaminacyjną lub okręgową komisją egzaminacyjną, w szczególności w charakterze egzaminatora, autora zadań lub recenzenta, placówkami doskonalenia nauczycieli lub uczelniami w zakresie opieki nad studentami odbywającymi praktyki pedagogiczne;

15) inne szczególne osiągnięcia nauczyciela wynikające z jego pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej.

Podobnie jak dotychczas oceniany nauczyciel może otrzymać oceny: wyróżniającą, bardzo dobrą, dobrą, bądź negatywną. Nauczyciel może wnioskować o to, aby w trakcie jego oceny pracy dyrektor zasięgnął opinii właściwego doradcy metodycznego na temat jego pracy nauczyciela, a w przypadku braku takiej możliwości – opinii innego nauczyciela dyplomowanego lub mianowanego.

Dyrektor powinien również zasięgnąć mentora, rady rodziców oraz może zasięgnąć opinii samorządu uczniowskiego i właściwego doradcy metodycznego (w braku takiej możliwości – innego nauczyciela dyplomowanego lub mianowanego). Opinie powinny zostać przedstawione w ciągu 14 dni od powiadomienia przez dyrektora o potrzebie ich wydania. Dyrektor szkoły ustala poziom spełniania łącznie wszystkich obowiązkowych kryteriów oceny pracy oraz po jednym kryterium dodatkowym wskazanym przez siebie i przez nauczyciela, a następnie ustala ocenę pracy nauczyciela. Poziom spełniania kryteriów oceny pracy jest oceniany w punktach:

1) od 0 do 30 – w przypadku kryterium oceny pracy dotyczącym poprawności merytorycznej i metodycznej prowadzonych zajęć;

2) od 0 do 5 – w przypadku pozostałych obowiązkowych i dodatkowych kryteriów oceny pracy. W przypadku gdy dyrektor szkoły ustali, że suma punktów:

1) wynosi 90% maksymalnej liczby punktów i powyżej – nauczyciel otrzymuje ocenę wyróżniającą;

2) jest równa lub wyższa niż 75% maksymalnej liczby punktów i nie przekracza 89,99% maksymalnej liczby punktów – nauczyciel otrzymuje ocenę bardzo dobrą;

3) jest równa lub wyższa niż 55% maksymalnej liczby punktów i nie przekracza 74,99% maksymalnej liczby punktów – nauczyciel otrzymuje ocenę dobrą;

4) wynosi poniżej 55% maksymalnej liczby punktów – nauczyciel otrzymuje ocenę negatywną.

Ocena powinna zostać ustalona po zapoznaniu nauczyciela z jej projektem i po wysłuchaniu jego uwag i zastrzeżeń. Karta oceny pracy wręczona nauczycielowi powinna zawierać:

1) imię (imiona) i nazwisko oraz datę urodzenia nauczyciela;

2) miejsce zatrudnienia i zajmowane stanowisko;

3) staż pracy pedagogicznej;

4) stopień awansu zawodowego lub informację o nieposiadaniu stopnia awansu zawodowego;

5) wykształcenie;

6) datę dokonania ostatniej oceny pracy;

7) okres pracy, za który została dokonana ocena pracy;

8) stwierdzenie uogólniające, wskazujące otrzymany rodzaj oceny;

9) uzasadnienie oceny pracy;

10) datę dokonania oceny pracy;

11) podpis osoby dokonującej oceny pracy;

12) pouczenie o terminie i trybie wniesienia odwołania od oceny pracy albo złożenia wniosku o ponowne ustalenie oceny pracy.

Dyrektor powinien pamiętać, że zgodnie z art. 9fa ust. 12 KN, nauczyciel, który uzyskał negatywną ocenę pracy w drugim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela, nie może być ponownie zatrudniony w tej samej szkole do czasu uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego (z nauczycielami tymi nawiązywana jest umowa o pracę na czas określony na 2 lata szkolne). Po podjęciu zatrudnienia w innej szkole nauczyciel będzie odbywał przygotowanie do zawodu nauczyciela w takim samym wymiarze, jak za pierwszym razem, do którego nie będzie się wliczać okresu dotychczas odbytego przygotowania do zawodu nauczyciela. Z tego też względu warto pamiętać, że nauczycielowi, w terminie 14 dni od dnia doręczenia oceny pracy, przysługuje prawo wniesienia odwołania, za pośrednictwem dyrektora szkoły, do organu sprawującego nadzór pedagogiczny nad szkołą.

Ocena pracy w ostatnim roku przygotowania do zawodu

Do kolejnej oceny pracy nauczyciela początkującego dojdzie w ostatnim roku odbywania przez niego przygotowania do zawodu nauczyciela. Procedura ta odbywa się w sposób analogiczny, jak w przypadku dokonywania oceny w drugim doku przygotowania do zawodu, natomiast uzyskanie co najmniej dobrej oceny pracy będzie warunkiem do przeprowadzenia przez nauczyciela początkującego zajęć w obecności powołanej przez dyrektora komisji. Natomiast nauczyciel, który uzyskał negatywną ocenę pracy w ostatnim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela, po podjęciu zatrudnienia w innej szkole będzie odbywał dodatkowe przygotowanie do zawodu nauczyciela w wymiarze roku i 9 miesięcy. W ostatnim roku odbywania dodatkowego przygotowania do zawodu nauczyciela w innej szkole nauczyciel, który w tym okresie uzyskał co najmniej dobrą ocenę pracy, powinien przeprowadzić zajęcia, w wymiarze 1 godziny, w obecności komisji powołanej przez dyrektora szkoły.

Marcin Majchrzak

zwiń >>

Nauczanie zdalne

W roku szkolnym 2022/2023 r. nadal jedną z największych trudności, jakie stają przed placówkami oświatowymi jest kwestia prawidłowego organizowania nauczania zdalnego. Od dnia 1 września 2022 r. obowiązuje nowy przepis art. 125a Prawa oświatowego, zgodnie z którym zajęcia w przedszkolu, innej formie wychowania przedszkolnego, szkole lub placówce zawiesza się, na czas oznaczony, w razie wystąpienia na danym terenie:

1) zagrożenia bezpieczeństwa uczniów w związku z organizacją i przebiegiem imprez ogólnopolskich lub międzynarodowych,

2) temperatury zewnętrznej lub w pomieszczeniach, w których są prowadzone zajęcia z uczniami, zagrażającej zdrowiu uczniów,

3) zagrożenia związanego z sytuacją epidemiologiczną,

4) nadzwyczajnego zdarzenia zagrażającego bezpieczeństwu lub zdrowiu uczniów innego niż określone w pkt 1-3 – w przypadkach i trybie określonych w przepisach w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach oraz w przepisach wydanych na podstawie art. 32 ust. 11.

W przypadku zawieszenia zajęć na okres powyżej dwóch dni dyrektor organizuje dla uczniów zajęcia z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość nie później niż od trzeciego dnia zawieszenia zajęć. Warto zauważyć, że możliwość prowadzenia nauczania zdalnego dotyczy nie tylko sytuacji spowodowanej pandemią COVID-19, ale także sytuacji, w której budynek szkoły nie będzie dostatecznie ogrzany.

Przepis art. 125a ust. 7 Prawa oświatowego wskazuje, jakie postanowienia powinien zawierać statut. Statut w części dotyczącej nauczania zdalnego powinien określać:

1) szczegółową organizację zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, w tym technologie informacyjno-komunikacyjne wykorzystywane przez nauczycieli do realizacji tych zajęć – przykładowo statut może wskazywać, że:

a) zajęcia są realizowane przy wykorzystaniu materiałów i funkcjonalności Zintegrowanej Platformy Edukacyjnej lub materiałów wskazanych przez nauczycieli,

b) zajęcia są realizowane z wykorzystaniem środków komunikacji na odległość takich jak dziennik elektroniczny Librus, poczta elektroniczna, media społecznościowe, komunikatory, platformy meetingowe,

c) zajęcia są realizowane w czasie rzeczywistym,

d) nauczyciele mogą udostępniać uczniom materiały do realizacji zadań w czasie odroczonym,

e) uczeń na prośbę nauczyciela ma obowiązek pracy z włączoną kamerą;

2) sposób przekazywania uczniom materiałów niezbędnych do realizacji tych zajęć – przykładowo statut może wskazywać, że:

a) materiały na zajęcia są przesyłane na adresy mailowe uczniów albo przy użyciu komunikatorów lub platform meetingowych,

b) nauczyciel przesyłając materiały zakreśla termin zapoznania się z nimi oraz termin wykonania zadania i przekazania go nauczycielowi,

3) warunki bezpiecznego uczestnictwa uczniów w tych zajęciach w odniesieniu do ustalonych w danym przedszkolu, danej innej formie wychowania przedszkolnego, szkole lub placówce technologii informacyjno-komunikacyjnych, mając na uwadze łączenie przemienne kształcenia z użyciem monitorów ekranowych i bez ich użycia – przykładowo statut może wskazywać, że:

a) plan zajęć zdalnych oparty na planie lekcji prowadzonych w formie tradycyjnej może być zmieniany w celu równomiernego obciążenia nauczaniem zdalnym uczniów w poszczególnych dniach tygodnia oraz zróżnicowania zajęć w każdym dniu,

b) nauczyciel, na każdej z lekcji prowadzonej zdalnie dokonuje podziału czasu pracy na czas pracy z monitorem i bez jego użycia,

c) uczniowie i nauczyciele nie mogą utrwalać wizerunku osób uczestniczących w zajęciach,

4) sposób potwierdzania uczestnictwa uczniów w zajęciach realizowanych z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, uwzględniając konieczność poszanowania sfery prywatności ucznia oraz warunki techniczne i oprogramowanie sprzętu służącego do nauki – przykładowo statut może wskazywać, że potwierdzenie obecności przez ucznia następuje przez użycie mikrofonu w trakcie odczytywania listy albo przez potwierdzenia obecności za pomocą czatu; statut może także wskazywać, że w razie podjęcia wątpliwości co do braku obecności ucznia na lekcji, nauczyciel podejmuje próbę kontaktu z rodzicem ucznia w celu wyjaśnienia sytuacji.

W związku z wprowadzeniem nauczania zdalnego należy również wprowadzić zmiany do postanowień statutu regulujących prawa i obowiązki uczniów. Przykładowo obowiązkiem ucznia jest uczestniczenie w zajęciach realizowanych zdalnie oraz niepodejmowanie innych czynności, które uniemożliwiają uczniowi odbiór informacji przekazywanych na zajęciach (przykładowo granie na komputerze, czytanie materiałów innych niż te zlecone przez nauczyciela), odbieranie wiadomości i materiałów wysyłanych przez nauczycieli, przesyłanie sporządzonych przez ucznia zadań pisemnych, notatek i prac domowych, zgłaszanie w określonym czasie i formie nieobecności na zajęciach nauczania zdalnego albo trudności technicznych z połączeniem się zdalnym na zajęcia. Kolejnym miejscem statutu, które musi uwzględniać nauczanie zdalne, są postanowienia dotyczące oceniania wewnątrzszkolnego uczniów. Statut może określać, że w trakcie nauczania zdalnego kontrola osiągnięć uczniów następuje w formie ustnej w czasie rzeczywistym lub w formie nagrań na komunikatorach, w formie pisemnej (testy online, zadania domowe, prezentacje, zdjęcia prac plastycznych czy też technicznych). W statucie można dookreślić, że w okresie nauczania zdalnego ocenia się zachowania ucznia biorąc pod uwagę jego zaangażowanie w wypełnianie obowiązków lekcyjnych, terminowe odsyłanie zadań, systematyczną pracę, bezpieczne i kulturalne korzystanie z narzędzi internetowych, zdalną pomoc kolegom w nauce.

W zakresie zadań nauczycieli określanych przez statut należy wprowadzić postanowienia o obowiązku przygotowania materiałów do nauczania zdanego oraz weryfikacji dotychczas stosowanych materiałów w celu dostosowania ich do wybranej metody kształcenia na odległość, kontrolowania potrzeby modyfikacji programów nauczania z uwzględnieniem specyfiki nauczania zdalnego, zwiększonego kontrolowania w dzienniku elektronicznym wiadomości otrzymywanych od rodziców uczniów. Kontynuując wątek postanowień dotyczących obowiązków nauczycieli należy również pamiętać o nowym obowiązku wynikającym z art. 42 ust. 2f Karty Nauczyciela. Zgodnie ze wskazanym przepisem obowiązkiem nauczyciela jest pozostawanie w gotowości na terenie szkoły do przeprowadzenia konsultacji dla uczniów, wychowanków lub ich rodziców. Statut może wskazywać w jaki sposób i z jakim wyprzedzeniem nauczyciele informują rodziców i uczniów o miejscu i czasie, w którym będą realizowali przedmiotowy obowiązek. Równolegle należy uaktualnić postanowienia statutu dotyczące uprawnień rodziców w zakresie współdziałania rodziców z nauczycielami w ramach konsultacji z nauczycielami. Mając na względzie fakt, że w przypadku szkoły dla dzieci i młodzieży statut określa także organizację i formy współdziałania szkoły z rodzicami w zakresie nauczania, wychowania, opieki i profilaktyki. Statut szkoły w zakresie nauczania zdalnego powinien zawierać postanowienia dotyczące preferowanej formy kontaktu rodziców i nauczycieli (przykładowe określone godziny rozmów telefonicznych), zwiększonej intensywności i systematyczności logowania się przez rodziców do dziennika elektronicznego (przykładowo logowanie codziennie do godziny 18), ograniczonego kontaktu osobistego z uwagi na sytuację epidemiologiczną.

Zmiany w statucie związane z ustawą o systemie oświaty

Mając na uwadze przepis art. 44e ust. 7 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 2230), stosownie do którego sposób udostępniania sprawdzonych i ocenionych prac pisemnych ucznia oraz dokumentacji egzaminu poprawkowego i klasyfikacyjnego określa statut, warto przewidzieć specjalny sposób udostępniania ww. dokumentów w czasie prowadzenia przez szkołę nauczania zdalnego. Przykładowo statut mógłby stanowić, że w okresie zagrożenia epidemiologicznego prace uczniów są skanowane i przesyłane na adres poczty elektronicznej rodziców/opiekunów ucznia.

Zgodnie z art. 44b ust. 10 ustawy o systemie oświaty szczegółowe warunki i sposób oceniania wewnątrzszkolnego określa statut szkoły. Od 1 września 2022 r. w szkołach średnich (liceach ogólnokształcących i technikach) wprowadzono nowy przedmiot: historia i teraźniejszość. W ramach oceniania wewnątrzszkolnego określonych w statucie nauczyciele powinni formułować wymagania edukacyjne niezbędne do otrzymania przez ucznia śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z nowego przedmiotu i na początku roku szkolnego poinformować uczniów oraz ich rodziców o tych wymaganiach wynikających z realizowanego przez siebie programu nauczania.

Zmiany wynikające z nowelizacji Karty Nauczyciela

Od 27 maja 2022 r. obowiązuje nowa przepis art. 42d Karty Nauczyciela, zgodnie z którym w przedszkolu niebędącym przedszkolem specjalnym, w szkole podstawowej, liceum ogólnokształcącym, technikum i branżowej szkole I stopnia, niebędących szkołami specjalnymi, w szkole artystycznej realizującej kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej lub liceum ogólnokształcącego oraz w zespole, w skład którego wchodzi to przedszkole lub ta szkoła, zatrudnia się nauczycieli pedagogów, pedagogów specjalnych, psychologów, logopedów lub terapeutów pedagogicznych. Jeżeli statut zawiera postanowienie wskazujące na jakich stanowiskach zatrudnia się w szkole nauczycieli, to należy listę stanowisk uaktualnić o stanowisko pedagoga specjalnego. W związku z wynikającym z art. 98 ust. 1 pkt 7 Prawa oświatowego obowiązkiem określania zakresu zadań nauczycieli należy dodać do statutu postanowienia określające obowiązki i uprawnienia nauczyciela – pedagoga specjalnego.

Nowe obowiązki związane z resocjalizacją nieletnich

Dnia 1 września 2022 r. na dyrektorów szkół nałożono nowe obowiązki wynikające z ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich (Dz. U. z 2022 r., poz. 1700). Na podstawie art. 4 ust. 3 ww. ustawy dyrektor szkoły, który w związku ze swoją funkcją dowiedział się o dopuszczeniu się przez nieletniego czynu zabronionego wyczerpującego znamiona przestępstwa ściganego z urzędu lub przestępstwa skarbowego, zawiadamia o tym sąd rodzinny lub Policję oraz podejmuje niezbędne czynności, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów popełnienia czynu zabronionego. W przypadku gdy nieletni wykazuje przejawy demoralizacji lub dopuścił się czynu karalnego na terenie szkoły lub w związku z realizacją obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki, dyrektor tej szkoły może, za zgodą rodziców albo opiekuna nieletniego oraz nieletniego, zastosować, jeżeli jest to wystarczające, środek oddziaływania wychowawczego w postaci pouczenia, ostrzeżenia ustnego albo ostrzeżenia na piśmie, przeproszenia pokrzywdzonego, przywrócenia stanu poprzedniego lub wykonania określonych prac porządkowych na rzecz szkoły. Zastosowanie środka oddziaływania wychowawczego nie wyłącza zastosowania kary określonej w statucie szkoły (art. 4 ust. 4 ustawy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich). Stosownie do art. 59 ust. 3 ww. ustawy w razie niemożności zapewnienia obecności rodzica w trakcie przesłuchania nieletniego przez Policję, może być wezwany przedstawiciel szkoły, do której nieletni uczęszcza. Przedstawiciel szkoły może być również wezwany na rozprawę przez sąd rodzinny.

Mając na względzie powyższe przepisy w statucie szkoły należy uaktualnić zapisy dotyczące zakresu obowiązków dyrektora szkoły (powiadamianie o popełnieniu czynu zabronionego przez nieletniego, zastosowanie środka oddziaływania wychowawczego, wyznaczanie przedstawiciela szkoły na przesłuchanie nieletniego i rozprawę). Dodatkowo w postanowieniach regulujących szkolny system kar warto określać katalog prac porządkowych jakie dyrektor szkoły może zastosować do ucznia jako środek oddziaływania wychowawczego (sprzątanie szkoły: mycie korytarzy, mycie ławek, sprzątanie terenu wokół szkoły: grabienie liści, koszenie trawy, malowanie ogrodzenia).

Organizacja żywienia w szkole

Z dniem 1 września 2022 r. weszła w życie nowelizacja art. 98 i art. 106a Prawa oświatowego dokonana ustawą z dnia 22 listopada 2018 r. o zmianie ustawy Prawo oświatowe, ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r., poz. 2245). Zgodnie z nowododanym art. 106a Prawa oświatowego szkoła podstawowa, z wyjątkiem szkoły podstawowej dla dorosłych, oraz szkoła artystyczna realizująca kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej, zapewnia uczniom jeden gorący posiłek w ciągu dnia i stwarza im możliwość jego spożycia w czasie pobytu w szkole. Korzystanie z posiłku jest dobrowolne i odpłatne. Nowelizacja rozszerzyła obowiązkowy zakres przedmiotowy statutu szkół dla dzieci i młodzieży o postanowienia dotyczące organizacji żywienia, o której mowa w art. 106a Prawa oświatowego. Statut powinien określać miejsce i czas spożywania gorącego posiłku, zasady ponoszenia opłat. Jeżeli gorące posiłki zapewnia podmiot zewnętrzny – statut może regulować możliwość odpłatnego korzystania na terenie szkoły z posiłków przez nauczycieli i innych pracowników szkoły.

Karolina Woźniczko

zwiń >>

Ustawa z dnia 24 marca 2022 r. o zmianie ustawy Karta Nauczyciela dokonała jednorazowej regulacji płac nauczycieli w okresie od dnia 1 maja 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. Średnie wynagrodzenie nauczycieli ustalone w sposób określony w art. 30 ust. 3 Karty Nauczyciela zwiększono o 4,4%.

Z uwagi na powyższe w roku 2022 część oświatowa subwencji ogólnej, o której mowa w art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2021 r., poz. 1672 ze zm.), uległa zwiększeniu o kwotę 1 671 100 tys. zł ze środków rezerwy celowej budżetu państwa przeznaczonej na zmiany systemowe w finansowaniu jednostek samorządu terytorialnego, w tym w finansowaniu zadań oświatowych.

Ustawa z dnia 12 maja 2022 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw dokonała przede wszystkim zmian na stanowiskach nauczycieli specjalistów związanych szczególnie z pomocą psychologiczno-pedagogiczną. Do pedagogów, psychologów, logopedów, terapeutów pedagogicznych, doradców zawodowych w przedszkolach i szkołach dla dzieci i młodzieży, które nie mają charakteru specjalnych, dodano pedagogów specjalnych, których wymiar zatrudnienia ustaliły organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego (jednak w wymiar ten nie może przekraczać 22 godzin tygodniowo).

Ustalono m. in., że w przypadku przedszkola, szkoły lub zespołu, w których liczba dzieci lub uczniów przekracza 50, liczba obowiązkowych etatów nauczycieli:

1) pedagogów specjalnych nie może być niższa niż 25% łącznej liczby etatów nauczycieli specjalistów,

2) psychologów nie może być niższa niż 25% łącznej liczby etatów nauczycieli specjalistów.

Określono, że w roku szkolnym 2022/2023 i 2023/2024 łączna liczba etatów nauczycieli pedagogów, pedagogów specjalnych, psychologów, logopedów lub terapeutów pedagogicznych w przedszkolu, szkole lub zespole nie może być niższa niż:

1) 1,5 etatu, który powiększa się o 0,2 etatu na każdych kolejnych 100 dzieci lub uczniów – jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekracza 100;

2) 1 etat – jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekracza 50 i nie przekracza 100;

3) 0,5 etatu – jeżeli liczba dzieci lub uczniów przekracza 30 i nie przekracza 50;

4) 0,25 etatu – jeżeli liczba dzieci lub uczniów wynosi od 1 do 30.

Ustawa z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich tworząc nowy rodzaj placówek (okręgowe ośrodki wychowawcze), objęła uregulowaniami Karty Nauczyciela nauczycieli wymienionych ośrodków.

Ustawa z dnia 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw dokonała wielu niezwykle istotnych zmian w statusie nauczycieli. Zmienione zostały zasady oceniania nauczycieli, i tak m. in.:

• określono przypadki, w których ocena nauczyciela jest obowiązkowa i wynika z mocy ustawy,
• ustalono wpływ oceny pracy nauczyciela początkującego na jego pracę w danej szkole,
• wprowadzono dotychczas niespotykany sposób oceny spełniania szczegółowych kryteriów oceny (wymienionych w przepisie wykonawczym a nie w ustawie) poprzez punktację (i procentowy wpływ na wartość oceny pracy),
• ustalono, które oceny pracy dyrektor musi zrealizować w 21 dni, a które w maksymalnie w 3-miesięcznym terminie.

Przebudowane zostały zasady awansu zawodowego nauczycieli, i tak m. in.:

• ustalono stopnie awansu zawodowego nauczycieli:

- nauczyciel mianowany,

- nauczyciel dyplomowany,

• nauczyciel zatrudniony od 1 września 2022 r. w wymiarze co najmniej ½ obowiązkowego wymiaru czasu pracy zgodnie z kwalifikacjami został nauczycielem początkującym odbywającym przygotowanie do zawodu nauczyciela (3 lata 9 miesięcy),
• określono także kto i na jakich zasadach odbywa staż na dotychczasowych (obowiązujących przed 1 września 2022 r. przepisach Karty Nauczyciela).

Ustalono, że stosunek pracy z osobą rozpoczynającą pracę w szkole nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony na dwa lata szkolne, jeżeli ta osoba:

• nie posiada stopnia awansu zawodowego oraz
• posiada wymagane kwalifikacje.

Wprowadzono nowy obowiązek dla nauczyciela w ramach zajęć i czynności, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 Karty Nauczyciela (czyli w ramach innych zajęć i czynności wynikających z zadań statutowych przedszkola, szkoły i placówki, w tym zajęć opiekuńczych i wychowawczych uwzględniających potrzeby i zainteresowania uczniów).

Od 1 września 2022 r. nauczyciel jest obowiązany do dostępności w przedszkolu, szkole i placówce samorządowej w wymiarze 1 godziny tygodniowo, a w przypadku nauczyciela zatrudnionego w wymiarze niższym niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć – w wymiarze 1 godziny w ciągu 2 tygodni, w trakcie której, odpowiednio do potrzeb, prowadzi konsultacje dla

uczniów lub wychowanków lub ich rodziców.

Leszek Zaleśny

zwiń >>

Zmiany w kształceniu dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy w roku szkolnym 2022/2023 w Polsce.

Kształcenie dzieci i młodzieży będących uchodźcami z Ukrainy legalnie przebywającymi na terytorium RP w zakresie oświatowym normują przede wszystkim dwa przepisy:

- ustawa z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U. z 2022 r., poz. 583 ze zm.);

- rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z 21 marca 2022 r. w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy (Dz. U. z 2022 r., poz. 645 ze zm.).

Ustawa z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa między innymi przewiduje także w roku szkolnym 2022/2023 przewiduje możliwość, przy braku miejsca w placówce, tworzenia innych lokalizacji prowadzenia zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych podporządkowane organizacyjnie szkołom lub przedszkolom; organizację przez JST tym dzieciom i uczniom bezpłatnego transportu (wraz z opiekunem) do miejsca, w którym zapewnia się im kształcenie, wychowanie i opiekę; prowadzenie nauczania w oddziale przygotowawczym także w grupie międzyszkolnej złożonej z uczniów innych szkół tego samego typu, prowadzonych przez tę samą JST lub inną JST.

Do 31 sierpnia 2023 r. w szkole, w której utworzono dodatkowy oddział dla dzieci i uczniów będących obywatelami Ukrainy przydzielenie nauczycielowi, za jego zgodą, godzin ponadwymiarowych w wymiarze wyższym niż 1,5 etatu; nie stosowanie przepisu o zawieszeniu nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego w razie podjęcia przez uprawnionego pracy w jednostkach systemu oświaty na stanowisku: pomocy nauczyciela; nauczyciela, jeżeli w szkole utworzono dodatkowy oddział dla dzieci i uczniów będących obywatelami Ukrainy. Do dnia 31 sierpnia 2023 r. godziny ponadwymiarowe w wymiarze wyższym niż 1,5 etatu mogą być przydzielone nauczycielowi języka polskiego, za jego zgodą, także w szkole, w której nie utworzono dodatkowego oddziału w celu zapewnienia kształcenia, wychowania i opieki dzieciom i uczniom będącym obywatelami Ukrainy.

Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy między innymi reguluje sprawy uczniowskie uczniów będących obywatelami Ukrainy także w roku szkolnym 2022/2023, oto najważniejsze zmiany i nowości.

Dotycząca tylko uczniów, który rozpoczęli naukę w klasach programowo najwyższych w niżej wymienionych szkołach po 30 września 2022 r. - rodzice uczniów składają dyrektorowi szkoły podstawowej, w terminie do dnia 15 marca 2023 r., pisemną deklarację wskazującą język obcy nowożytny, z którego uczeń przystąpi do egzaminu ósmoklasisty - wykaz w/w uczniów zgłoszonych dyrektor SP przekazuje dyrektorowi OKE do dnia 22 marca 2023 r. Uczniowie liceum ogólnokształcącego dla młodzieży, technikum lub szkoły artystycznej realizującej kształcenie ogólne w zakresie liceum ogólnokształcącego, którzy zamierzają przystąpić do egzaminu maturalnego, deklarację przystąpienia do egzaminu maturalnego składają dyrektorowi szkoły w terminie do 15 marca 2023 r. - wykaz uczniów zgłoszonych dyrektor szkoły przekazuje dyrektorowi OKE do dnia 22 marca 2023 r.

Nowość dotycząca tylko uczniów, który rozpoczęli naukę w klasach programowo najwyższych branżowej szkoły I stopnia lub technikum po 15 września 2022 r., i zamierzają przystąpić do egzaminu zawodowego, deklarację przystąpienia do egzaminu zawodowego składają dyrektorowi szkoły w terminie do 15 marca 2023 r. - wykaz uczniów zgłoszonych dyrektor szkoły przekazuje dyrektorowi OKE do dnia 22 marca 2023 r. Także w roku szkolnym 2022/2023 w oddziale przygotowawczym zorganizowanym w branżowej szkole I stopnia lub technikum uczeń może również uczęszczać na zajęcia przeznaczone na osiągnięcie wybranych efektów kształcenia określonych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego, dostosowane pod względem zakresu treści nauczania oraz metod i form ich realizacji do potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia.

Przedłużono na rok szkolny 2022/2023 regulację określającą, że uczeń uczęszczający do oddziału przygotowawczego nie będzie podlegał klasyfikacji rocznej w przypadku, gdy rada pedagogiczna uzna, że:

• uczeń nie zna języka polskiego lub znajomość przez ucznia języka polskiego jest niewystarczająca do korzystania z nauki lub
• zakres realizowanych w oddziale przygotowawczym zajęć edukacyjnych uniemożliwia przeprowadzenie klasyfikacji rocznej ucznia.

Nowością jest wyłączenie ucznia w tym przypadku także z klasyfikacji śródrocznej.

Przedłużono na r. szk. 2022/2023 regulację dotyczącą ukończenia szkoły podstawowej:

1) otrzymał ze wszystkich obowiązkowych zajęć edukacyjnych realizowanych w klasie VIII pozytywne roczne oceny klasyfikacyjne,

2) przystąpił ponadto do egzaminu ósmoklasisty.

W arkuszu ocen oraz na świadectwie ukończenia SP wymienionego ucznia w miejscu przeznaczonym na wpisanie ocen z obowiązkowych zajęć edukacyjnych: muzyka, plastyka, przyroda i technika wstawia się poziomą kreskę.

Ustalono na rok szkolny 2022/2023 takie jak w rok szkolnym 2021/2022 możliwości zwiększenia liczebności oddziałów wyłącznie o dzieci i uczniów będących obywatelami Ukrainy (oddziały ze zwiększoną w taki sposób liczbą uczniów mogą istnieć w całym etapie edukacyjnym):

1) w oddziale przedszkola (także w SP) może być zwiększona o nie więcej niż 3 dzieci,

2) w oddziale klas I–III SP może być zwiększona o nie więcej niż 4 uczniów,

3) w oddziale klasy I, II lub III SP funkcjonującym ze zwiększoną liczbą uczniów może być zwiększona o nie więcej niż:

• 3 uczniów – w przypadku gdy liczba uczniów w oddziale funkcjonującym ze zwiększoną liczbą uczniów wynosi 26,
• 2 uczniów – w przypadku gdy liczba uczniów w oddziale funkcjonującym ze zwiększoną liczbą uczniów wynosi 27;

4) w oddziale przedszkola integracyjnego, oddziale integracyjnym w przedszkolu ogólnodostępnym oraz liczba uczniów w oddziale szkoły integracyjnej i oddziale integracyjnym w szkole ogólnodostępnej może być zwiększona o nie więcej niż 2 dzieci lub uczniów niepełnosprawnych,

5) w oddziale przedszkola specjalnego i oddziale specjalnym w przedszkolu ogólnodostępnym oraz liczba uczniów w oddziale szkoły specjalnej i oddziale specjalnym w szkole ogólnodostępnej może być zwiększona o nie więcej niż 2 dzieci lub uczniów niepełnosprawnych,

6) w klasie łączonej może być zwiększona o nie więcej niż 2 uczniów niepełnosprawnych w:

• szkole podstawowej specjalnej i szkole ponadpodstawowej specjalnej,
• szkole podstawowej specjalnej i szkole ponadpodstawowej specjalnej funkcjonujących w jednostce pomocy społecznej;

7) w grupie wychowawczej w SOSW lub SOW może być zwiększona o nie więcej niż 2 wychowanków niepełnosprawnych,

8) na zajęciach świetlicowych w SP ogólnodostępnej, w grupie pozostających pod opieką jednego nauczyciela liczebność może być zwiększona o nie więcej niż 4 uczniów,

9) liczba uczniów niepełnosprawnych na zajęciach świetlicowych w szkole ogólnodostępnej i integracyjnej oraz szkole ogólnodostępnej z oddziałami integracyjnymi, w szkole specjalnej oraz szkole ogólnodostępnej z oddziałami specjalnymi, pozostających pod opieką jednego nauczyciela może być zwiększona o nie więcej niż 2 uczniów niepełnosprawnych.

Przedłużono na rok szkolny 2022/2023 ustalenie w sprawie dodatkowych zajęć lekcyjnych z języka polskiego - są prowadzone indywidualnie lub w grupach liczących nie więcej niż 15 uczniów, w wymiarze pozwalającym na opanowanie języka polskiego w stopniu umożliwiającym udział w obowiązkowych zajęciach edukacyjnych, nie niższym niż 6 godzin lekcyjnych tygodniowo.

Także w roku szkolnym 2022/2023 dzieci i uczniowie będący obywatelami Ukrainy, którzy pobierają naukę w przedszkolu lub szkole funkcjonujących w ukraińskim systemie oświaty z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, nie podlegają obowiązkowemu rocznemu przygotowaniu przedszkolnemu, obowiązkowi szkolnemu albo obowiązkowi nauki, o których mowa w ustawie Prawo oświatowe.

Rodzic lub osoba sprawująca opiekę nad dzieckiem lub uczniem składa do gminy właściwej ze względu na miejsce pobytu dziecka lub ucznia oświadczenie o kontynuacji przez dziecko lub ucznia kształcenia w ukraińskim systemie oświaty.

Leszek Zaleśny

zwiń >>

Od 1 września 2022 r. w każdym przedszkolu i szkole dla dzieci i młodzieży liczącej więcej niż 50 uczniów obowiązkowo zostanie zatrudniony pedagog specjalny – art. 42f ustawy z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela.

Kwalifikacje pedagoga specjalnego – zostały określone rozporządzeniem Ministra Edukacji i Nauki z 22 sierpnia 2022 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (Dz. U. poz. 1769). Nowy § 19a określa, że kwalifikacje (bezterminowo) do zajmowania stanowiska nauczyciela pedagoga specjalnego w przedszkolach i szkołach posiada osoba, która ukończyła:

1) jednolite studia magisterskie na kierunku pedagogika specjalna oraz posiada przygotowanie pedagogiczne lub

2) jednolite studia magisterskie lub studia pierwszego lub drugiego stopnia, w zakresie pedagogiki specjalnej, i posiada przygotowanie pedagogiczne, lub

3) jednolite studia magisterskie lub studia pierwszego i drugiego stopnia, w zakresie pedagogiki, oraz posiada przygotowanie pedagogiczne, a ponadto ukończyła kurs kwalifikacyjny w zakresie pedagogiki specjalnej albo studia podyplomowe w zakresie pedagogiki specjalnej lub w zakresie edukacji włączającej.

Także nowy § 30a ustala tzw. kwalifikacje terminowe – do dnia 31 sierpnia 2026 r. – kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela pedagoga specjalnego:

1) w przedszkolach ogólnodostępnych – posiada również osoba, która ma kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w przedszkolu i klasach I–III szkoły podstawowej, a ponadto ukończyła studia podyplomowe w zakresie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka;

2) w szkołach i przedszkolach – posiada również osoba, która ma kwalifikacje określone w § 3 ust. 1 i § 4 rozporządzenia w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli, a ponadto ukończyła kurs kwalifikacyjny lub studia podyplomowe w zakresie pedagogiki specjalnej.

Zadania pedagoga specjalnego zostały określone rozporządzeniem Ministra Edukacji i Nauki z dnia 22 lipca 2022 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2022 r., poz. 1594) – dodano § 24a. Do zadań pedagoga specjalnego w przedszkolu, szkole i placówce należy w szczególności:

1) współpraca z nauczycielami, wychowawcami grup wychowawczych lub innymi specjalistami, rodzicami oraz uczniami w:

• rekomendowaniu dyrektorowi do realizacji działań w zakresie zapewnienia aktywnego i pełnego uczestnictwa uczniów w życiu przedszkola, szkoły i placówki,
• prowadzeniu badań i działań diagnostycznych związanych z rozpoznawaniem indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów w celu określenia mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień uczniów oraz przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu uczniów, w tym barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie ucznia i jego uczestnictwo w życiu przedszkola, szkoły i placówki,
• rozwiązywaniu problemów dydaktycznych i wychowawczych uczniów,
• określaniu niezbędnych do nauki warunków, sprzętu specjalistycznego i środków dydaktycznych, w tym wykorzystujących technologie informacyjno-komunikacyjne, odpowiednich ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne ucznia;

2) współpraca z zespołem w zakresie opracowania i realizacji indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, w tym zapewnienia mu pomocy psychologiczno-pedagogicznej;

3) wspieranie nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i innych specjalistów w:

• rozpoznawaniu przyczyn niepowodzeń edukacyjnych uczniów lub trudności w ich funkcjonowaniu, w tym barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie ucznia i jego uczestnictwo w życiu przedszkola, szkoły lub placówki,
• udzielaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej w bezpośredniej pracy z uczniem,
• dostosowaniu sposobów i metod pracy do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz jego możliwości psychofizycznych,
• doborze metod, form kształcenia i środków dydaktycznych do potrzeb uczniów;

4) udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniom, rodzicom uczniów i nauczycielom;

5) współpraca, w zależności od potrzeb, z innymi podmiotami uczestniczącymi w udzielaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej;

6) przedstawianie radzie pedagogicznej propozycji w zakresie doskonalenia zawodowego nauczycieli.

Zajęcia pedagogów specjalnych zostały określone nowym rozporządzeniem Ministra Edukacji i Nauki z dnia 22 lipca 2022 r. w sprawie wykazu zajęć prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz przez nauczycieli poradni psychologiczno-pedagogicznych oraz nauczycieli: pedagogów, pedagogów specjalnych, psychologów, logopedów, terapeutów pedagogicznych i doradców zawodowych (Dz. U. poz. 1610) – § 3 ust. 2. Pedagodzy specjalni w ramach tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz nie tylko w przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych, realizują:

1) zajęcia w ramach zadań związanych z:

• rekomendowaniem dyrektorowi do realizacji działań w zakresie zapewnienia aktywnego i pełnego uczestnictwa dzieci i młodzieży w życiu przedszkola, szkoły i placówki,
• prowadzeniem badań i działań diagnostycznych związanych z rozpoznawaniem indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów lub wychowanków w celu określenia ich mocnych stron, predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień oraz przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w ich funkcjonowaniu, w tym barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie ucznia lub wychowanka i jego uczestnictwo w życiu przedszkola, szkoły lub placówki, we współpracy z nauczycielami,
• wspieraniem nauczycieli w:

– rozpoznawaniu przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu uczniów lub wychowanków, w tym barier i ograniczeń, utrudniających funkcjonowanie ucznia lub wychowanka i jego uczestnictwo w życiu przedszkola, szkoły lub placówki,

– udzielaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej w bezpośredniej pracy z uczniem lub wychowankiem,

– dostosowaniu sposobów i metod pracy do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia lub wychowanka oraz jego możliwości psychofizycznych,

– doborze metod, form kształcenia i środków dydaktycznych do potrzeb uczniów lub wychowanków,

• rozwiązywaniem problemów dydaktycznych i wychowawczych uczniów lub wychowanków,
• dokonywaniem wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania dzieci i młodzieży objętych kształceniem specjalnym - w przypadku nauczycieli zatrudnionych w przedszkolach, szkołach, młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, specjalnych ośrodkach wychowawczych, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych i ośrodkach rewalidacyjno-wychowawczych,
• określaniem niezbędnych do nauki warunków, sprzętu specjalistycznego i środków dydaktycznych, w tym wykorzystujących technologie informacyjno-komunikacyjne, odpowiednich ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne ucznia lub wychowanka,
• udzielaniem uczniom lub wychowankom, rodzicom i nauczycielom pomocy psychologiczno-pedagogicznej,
• prowadzeniem zajęć rewalidacyjnych, resocjalizacyjnych i socjoterapeutycznych;

2) zajęcia w ramach wczesnego wspomagania rozwoju dzieci – w przypadku nauczycieli zatrudnionych w przedszkolach, szkołach podstawowych, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych, specjalnych ośrodkach wychowawczych i ośrodkach rewalidacyjno-wychowawczych;

3) zajęcia oraz specjalne działania opiekuńczo-wychowawcze – w przypadku nauczycieli zatrudnionych w przedszkolach i szkołach specjalnych, zorganizowanych w podmiotach leczniczych i w jednostkach pomocy społecznej.

Leszek Zaleśny
 

zwiń >>

Sejm przyjął 23 czerwca 2022 r. ustawę o zmianie ustawy Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw, która zakłada uproszczenie i odbiurokratyzowanie systemu awansu zawodowego nauczycieli oraz określającego zasady wzrostu wynagrodzeń. Ustawa po wniesieniu poprawek przez Senat wróciła do Sejmu, który 5 sierpnia 2022 r. poprawki prawdopodobnie odrzuci wprowadzając ewentualnie swoje.

Niniejszą ustawą zmienia się:

• ustawę z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela,
• ustawę z 7 września 1991 r. o systemie oświaty,
• ustawę z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego,
• ustawę z 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej,
• ustawę z 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe,
• ustawę z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych,
• ustawę z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw.

Ustawa proponuje szereg zmian dotyczących zatrudniania nauczycieli od 1 września 2022 r.

1. Stosunek pracy z osobą rozpoczynającą pracę w szkole nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony na dwa lata szkolne, jeżeli ta osoba:

1) nie posiada stopnia awansu zawodowego oraz

2) posiada wymagane kwalifikacje.

2. W szczególnych przypadkach uzasadnionych potrzebami szkoły z osobą legitymującą się wymaganym poziomem wykształcenia, lecz nieposiadającą przygotowania pedagogicznego, może być nawiązany stosunek pracy na czas określony na dwa lata szkolne, o ile osoba ta zobowiąże się do uzyskania przygotowania pedagogicznego w trakcie pierwszego roku pracy w szkole.

W przypadku gdy nauczyciel w trakcie pierwszego roku pracy w szkole nie uzyska przygotowania pedagogicznego dyrektor szkoły rozwiązuje z nauczycielem umowę o pracę z końcem tego roku szkolnego bez wypowiedzenia.

Dyrektor szkoły może nie rozwiązać umowy o pracę z nauczycielem, jeżeli nauczyciel nie uzyskał przygotowania pedagogicznego z przyczyn od niego niezależnych i zobowiąże się do uzyskania przygotowania pedagogicznego w trakcie drugiego roku pracy w szkole.

3. Stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony z nauczycielem, który

1) nie posiada stopnia awansu zawodowego oraz

2) posiada wymagane kwalifikacje oraz

3) posiada co najmniej 2 lata pracy w szkole oraz

4) posiada co najmniej dobrą ocenę pracy.

4. Nauczyciel może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony na jeden rok szkolny, jeżeli nie uzyskał co najmniej dobrą ocenę pracy oraz:

1) nie posiada stopnia awansu zawodowego oraz

2) posiada wymagane kwalifikacje oraz

3) posiada co najmniej 2 lata pracy w szkole.

5. Nauczyciel może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony na jeden rok szkolny, jeżeli w ciągu 6 lat od rozpoczęcia odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela nie uzyskał stopnia nauczyciela mianowanego

6. Umowy o pracę na czas określony na jeden rok szkolny może być zawarta więcej niż jeden raz (decyduje dyrektor szkoły).

7. W przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, w tym w trakcie roku szkolnego, stosunek pracy z nauczycielem nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony.

8. Stosunek pracy nauczyciela będzie wygasał z mocy prawa także w razie:

1) orzeczenia środka karnego pozbawienia praw publicznych lub zakazu wykonywania zawodu nauczyciela,

2) utraty pełnej zdolności do czynności prawnych.

9. Stosunek pracy z nauczycielem zatrudnionym na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony ma ulegać rozwiązaniu, jeżeli w ciągu 6 lat od rozpoczęcia odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela nauczyciel nie uzyska stopnia nauczyciela mianowanego - rozwiązanie stosunku pracy nastąpi z końcem roku szkolnego, w którym minęło wymienione 6 lat.

zwiń >>

Sejm przyjął 23 czerwca 2022 r. ustawę o zmianie ustawy Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw, która zakłada uproszczenie i odbiurokratyzowanie systemu awansu zawodowego nauczycieli oraz określającego zasady wzrostu wynagrodzeń.

Ustawa została przekazana do procedowania w Senacie.

Niniejszą ustawą zmienia się:

• ustawę z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela,
• ustawę z 7 września 1991 r. o systemie oświaty,
• ustawę z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego,
• ustawę z 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej,
• ustawę z 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe.

Ustawa o zmianie ustawy Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw w związku z uwagami zgłoszonymi w ramach uzgodnień międzyresortowych oraz konsultacji publicznych został nieco uzupełniona. Oto najważniejsze zmiany i uzupełnienia przyjęte przez Sejm.

1. Określono katalog danych zawartych we wnioskach o podjęcie postępowania egzaminacyjnego oraz kwalifikacyjnego – ponieważ usunięto miejsce urodzenia z wszystkich dokumentów zawierają one tylko:

a) imię (imiona) i nazwisko,

b) datę urodzenia oraz adres do korespondencji nauczyciela;

c) miejsce zatrudnienia i zajmowane stanowisko;

d) podpis nauczyciela.

2. Odstąpiono od prowadzenia rejestru wydanych zaświadczeń o zdaniu egzaminu lub uzyskaniu akceptacji, z uwagi na brak uzasadnionego celu prowadzenia takich rejestrów.

3. Ponieważ szczegółowe uregulowania w zakresie awansu zawodowego będą zawarte w rozporządzeniu, w ustawie w sposób ogólny zdefiniowano:

a) przygotowanie do zawodu nauczyciela,

b) wymagania do uzyskania stopnia awansu nauczyciela mianowanego oraz dyplomowanego,

c) dokumentację załączaną do wniosku o podjęcie postępowania egzaminacyjnego lub kwalifikacyjnego – to:

• oryginały lub kopie dokumentów potwierdzających spełnianie warunków niezbędnych do uzyskania stopnia awansu zawodowego,
• w przypadku wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego – także opis i analizę sposobu spełniania wymagań dotyczących realizowania zadań lub podejmowania działań na rzecz oświaty oraz ich efektów.

4. Określono zadania mentora – to:

a) wspieranie na bieżąco nauczyciela w procesie wdrażania do pracy w zawodzie, w tym zapoznanie go z dokumentacją przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz innymi dokumentami obowiązującymi w szkole;,

b) udzielanie nauczycielowi pomocy w doborze właściwych form doskonalenia zawodowego,

c) dzielenie się z nauczycielem wiedzą i doświadczeniem w zakresie niezbędnym do efektywnej realizacji obowiązków nauczyciela,

d) umożliwienie nauczycielowi obserwowania prowadzonych przez siebie zajęć oraz omawianie z nim tych zajęć;

e) obserwowanie zajęć prowadzonych przez nauczyciela oraz omawianie ich z tym nauczycielem;

f) inspirowanie i zachęcanie nauczyciela do podejmowania wyzwań zawodowych.

5. Określono w sposób wyczerpujący dane, jakie mają zawierać dokumenty przewidziane w art. 9g ust. 10 ustawy Karta Nauczyciela, czyli:

a) akt nadania stopnia awansu zawodowego nauczyciela,

b) opinia komisji obserwującej prowadzone przez nauczyciela zajęcia,

c) zaświadczenie o zdaniu egzaminu i akceptacji.

6. Uszczegółowiono wytyczne zawarte w przepisach upoważniających ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, Ministrem Obrony Narodowej i Ministrem Sprawiedliwości do wydania rozporządzenia w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli.

7. Określono, że dyrektor szkoły decyduje o wymiarze zajęć prowadzonych w drugim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela oraz wyborze jednej z osób do komisji obserwującej prowadzone przez nauczyciela zajęcia i wydającej opinię.

8. Zapewniono możliwość, aby w skład komisji obserwującej prowadzone przez nauczyciela zajęcia w ostatnim roku odbywania przygotowania do zawodu i wydającej opinię, powoływany był albo ekspert z listy ekspertów prowadzonej przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, posiadający kwalifikacje z zakresu psychologii lub pedagogiki, w tym pedagogiki specjalnej, albo nauczyciel mianowany lub dyplomowany zatrudniony na stanowisku psychologa, pedagoga lub pedagoga specjalnego, w tej samej lub innej szkole.

9. Doprecyzowano kwestię braku możliwości ponownego zatrudnienia nauczyciela w tej samej szkole w przypadku uzyskania negatywnej oceny pracy w drugim roku odbywania przygotowania do zawodu nauczyciela przez wskazanie, że nauczyciel nie może być ponownie zatrudniony w tej samej szkole do czasu uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego.

10. W przypadku, gdy nauczyciele zatrudnieni w szkołach polskich, oraz w publicznych szkołach i zespołach szkół przy przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych i przedstawicielstwach wojskowych Rzeczypospolitej Polskiej będą prowadzili obserwowane zajęcia w formie wideokonferencji przy wykorzystaniu narzędzi teleinformatycznych umożliwiających przesyłanie dźwięku i obrazu w czasie rzeczywistym, jeżeli będzie się to wiązało z przetwarzaniem danych osobowych dziecka i wizerunku na tych zajęciach, dodano wymóg uzyskania zgody rodzica dziecka.
 

zwiń >>

Zapowiadane zmiany w zakresie nauczania niektórych przedmiotów od 1 września 2022 r. zostały wprowadzone trzema aktami prawnymi:

• rozporządzeniem Ministra Edukacji i Nauki z dnia 8 marca 2022 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz. U. z 2022 r., poz. 609) – weszło w życie z dniem 31 marca 2022 r.
• rozporządzeniem Ministra Edukacji i Nauki z dnia 8 marca 2022 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia (Dz. U. z 2022 r., poz. 622) – weszło w życie z dniem 1 kwietnia 2022 r.
• rozporządzeniem Ministra Edukacji i Nauki z dnia 8 marca 2022 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół (Dz. U. z 2022 r., poz. 658) – wchodzi w życie z dniem 1 września 2022 r.

1. Historia i teraźniejszość

Zgodnie z ustaleniami Ministerstwa Edukacji i Nauki:

a) nowy przedmiot historia i teraźniejszość zastąpi wiedzę o społeczeństwie realizowaną w liceum ogólnokształcącym, technikum oraz szkołach branżowych w zakresie podstawowym. Przedmiot WoS rozszerzony dla uczniów technikum i liceum ogólnokształcącego pozostaje bez zmian;

b) program przedmiotu historia i teraźniejszość obejmuje okres od 1945 do 2015 roku i łączy treści z zakresu historii powojennej z elementami wiedzy o społeczeństwie;

c) w przypadku historii zmiany mają charakter punktowy. Polegają także na wydłużeniu narracji historycznej o okres 2004-2015 z jednoczesną redukcją wybranych zagadnień historycznych w ramach poszczególnych epok;

d) w przypadku wiedzy o społeczeństwie (zakres rozszerzony) zmiany wiążą się z zastąpieniem przedmiotu wiedza o społeczeństwie (zakres podstawowy) przedmiotem historia i teraźniejszość (zakres podstawowy), ale polegają również na zmianie koncepcji przedmiotu.

Przedmiot będzie wprowadzany sukcesywnie, zaczynając od 1 września 2022 r. w klasie I liceum ogólnokształcącego, technikum i branżowej szkoły I stopnia. W kolejnych latach zmiana obejmie kolejne klasy. Uczniowie, którzy rozpoczęli kształcenie w szkołach ponadpodstawowych przed rokiem szkolnym 2022/2023, nie będą objęci tą zmianą (będą uczyć się zgodnie z dotychczasową podstawą programową wiedzy o społeczeństwie).

Wymiar godzin historii w zakresie podstawowym z obecnych 8 zostanie zmniejszony do 7 godzin (w cyklu kształcenia). Lekcje historii w ostatniej klasie liceum ogólnokształcącego i technikum będą realizowane do końca pierwszego semestru.

Wymiar godzin przedmiotów: historia oraz wiedza o społeczeństwie w zakresie rozszerzonym nie ulegnie zmianie w stosunku do stanu obecnego i będzie wynosić odpowiednio: 6 h (historia) i 8 h (wiedza o społeczeństwie) w cyklu kształcenia.

Ministerstwo Edukacji i Nauki określiło, że kwalifikacje do nauczania przedmiotu historia i teraźniejszość posiadają nauczyciele, którzy mają kwalifikacje do nauczania historii i wiedzy o społeczeństwie.

Inne zmiany wynikające z wyżej prezentowanych przepisów:

a) w branżowej szkole II stopnia – zrezygnowano z przedmiotu wiedza o społeczeństwie, który miał być realizowany w tym typie szkoły od roku szkolnego 2022/2023, ponieważ absolwenci branżowej szkoły I stopnia, którzy decydują się na kontynuację nauki w branżowej szkole II stopnia, mieli w toku kształcenia (w szkole podstawowej i w branżowej szkole I stopnia) przedmioty: historia oraz wiedza o społeczeństwie, a od roku szkolnego 2025/2026 – będą po kursie historii i wiedzy o społeczeństwie w szkole podstawowej oraz historii, historii i teraźniejszości w branżowej szkole I stopnia;

b) w branżowej szkole I stopnia, technikum i branżowej szkole II stopnia dodano przepis, który umożliwia realizację obowiązkowych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego w oddziale, grupie oddziałowej i grupie międzyoddziałowej – takie rozwiązanie ułatwi szkołom prowadzącym kształcenie w zawodach uruchomienie tego kształcenia pomimo mniejszej liczby uczniów w danym zawodzie, jednak zajęcia z zakresu kształcenia zawodowego nadal będą odbywały się odrębnie dla każdego zawodu;

c) w branżowej szkole II stopnia (dla absolwentów gimnazjum oraz ośmioletniej szkoły podstawowej) – odstąpiono od określania wymiaru praktyk zawodowych odbywanych przez słuchaczy branżowej szkoły II stopnia, ponieważ wymiar ten został określony innymi przepisami.

2. Edukacja dla bezpieczeństwa (projekt) – proponowane zmiany od 1 września 2022 r.

Przedmiot edukacja dla bezpieczeństwa jest obowiązkowo realizowany w klasie VIII szkoły podstawowej oraz w klasie I szkół ponadpodstawowych (liceum ogólnokształcącym, technikum i branżowej szkole I stopnia) w wymiarze 1 godziny tygodniowo. Aktualne wyzwania i zagrożenia wymagają uzupełniania celów kształcenia i treści nauczania o:

a) kwestie związane z obronnością państwa,

b) nabyciem umiejętności strzelectwa,

c) przygotowaniem uczniów do radzenia sobie z zagrożeniami wywołanymi działaniami wojennymi.

3. Wyodrębnienie podstawy programowej dla przedmiotu język mniejszości narodowej – język niemiecki (projekt)

Ma to związek ze zmniejszeniem liczby godzin nauczania języka mniejszości narodowej – języka niemieckiego w formie dodatkowej nauki języka. W związku z tym konieczne jest wyodrębnienie podstawy programowej, która będzie odpowiadała zmniejszonej liczbie godzin nauczania od roku szkolnego 2022/2023.

4. Nowy przedmiot biznes i zarządzenie ma bazować na założeniach przedmiotu podstaw przedsiębiorczości i rozszerzać je przede wszystkim o wymiar praktyczny (projekt)

Wymiar godzin podstaw przedsiębiorczości (zakres podstawowy) zostanie utrzymany, a nowy przedmiot – BiZ (w zakresie rozszerzonym) ma obejmować 8 godzin tygodniowo w cyklu kształcenia i umożliwić przygotowanie się do egzaminu maturalnego z tego przedmiotu.
Nowy przedmiot szkolny zostanie wprowadzony od 1 września 2023 r.

zwiń >>

20 kwietnia 2022 r. zostało opublikowane rozporządzenie Rady Ministrów z 29 marca 2022 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania pomocy dzieciom i uczniom w formie zasiłku losowego na cele edukacyjne, pomocy uczniom w formie wyjazdów terapeutyczno-edukacyjnych oraz pomocy dzieciom i uczniom w formie zajęć opiekuńczych i zajęć terapeutyczno-edukacyjnych w latach 2022–2024 (Dz. U. z 2022 r., poz. 850) – weszło w życie 21 kwietnia 2022 r.,

Wymienione rozporządzenie jest oparte o art. 90u ust. 4 pkt 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2021 r., poz. 1915 ze zm.) i wynika z Rządowego programu pomocy dzieciom i uczniom w formie zasiłku losowego na cele edukacyjne, pomocy uczniom w formie wyjazdów terapeutyczno-edukacyjnych oraz pomocy dzieciom i uczniom w formie zajęć opiekuńczych i zajęć terapeutyczno-edukacyjnych w latach 2022–2024, ustanowionego uchwałą nr 65/2022 Rady Ministrów z dnia 29 marca 2022 r. w sprawie Rządowego programu pomocy dzieciom i uczniom w formie zasiłku losowego na cele edukacyjne, pomocy uczniom w formie wyjazdów terapeutyczno-edukacyjnych oraz pomocy dzieciom i uczniom w formie zajęć opiekuńczych i zajęć terapeutyczno-edukacyjnych w latach 2022–2024.

Nowy przepis określa na lata 2022–2024:

1) formy i zakres pomocy,

2) szczegółowe warunki udzielania pomocy dzieciom i uczniom objętym Rządowym programem pomocy dzieciom i uczniom,

3) tryb postępowania w sprawie udzielania pomocy.

Formy i zakres pomocy dzieciom i uczniom to:

1) zasiłek losowy na cele edukacyjne – jest świadczeniem pieniężnym wypłacanym w wysokości 1000 zł do dnia 31 grudnia odpowiednio w 2022 r., 2023 r. lub 2024 r.,

2) pomoc uczniom w formie wyjazdów terapeutyczno-edukacyjnych – jest to nieodpłatny wyjazd 14-dniowy (finansowany w wysokości do 1540 zł na jednego ucznia) przyznawany uczniom uczęszczającym w roku szkolnym 2021/2022, 2022/2023, 2023/2024 i 2024/2025 do szkół wszystkich typów, kształcącym się w tych szkołach w formie dziennej, jeżeli ich rodzinom został przyznany zasiłek celowy w wysokości do 6000 zł w związku ze stratami poniesionymi odpowiednio w 2022 r., 2023 r. lub 2024 r. w wyniku wystąpienia żywiołu,

3) pomoc dzieciom i uczniom w formie zajęć opiekuńczych oraz zajęć terapeutyczno-edukacyjnych – jest to nieodpłatna forma (finansowana w wysokości do 500 zł na jednego ucznia) przyznawana uczniom:

• realizującym obowiązkowe roczne przygotowanie przedszkolne lub uczęszczającym w roku szkolnym 2021/2022, 2022/2023, 2023/2024 i 2024/2025 do szkół wszystkich typów, kształcącym się w tych szkołach w formie dziennej,
• jeżeli ich rodzinom został przyznany zasiłek celowy w wysokości do 6000 zł w związku ze stratami poniesionymi odpowiednio w 2022 r., 2023 r. lub 2024 r. w wyniku wystąpienia żywiołu.

Szczegółowe warunki udzielania pomocy dzieciom i uczniom objętym Rządowym programem pomocy dzieciom i uczniom.

W danym roku realizacji programu:

1) pomoc w formie zasiłku losowego i w formie wyjazdu może być udzielana łącznie;

2) pomoc w formie zasiłku losowego i w formie zajęć może być udzielana łącznie;

3) pomoc w formie wyjazdu i w formie zajęć nie może być udzielana łącznie;

4) pomoc w formie zasiłku losowego, w formie wyjazdu i w formie zajęć jest udzielana jednorazowo.

Tryb postępowania w sprawie udzielania pomocy.

1. Zasiłek losowy - po wyrażeniu przez rodziców dziecka lub ucznia albo przez pełnoletniego ucznia zgody na przyznanie zasiłku losowego wójt (burmistrz, prezydent miasta) właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka lub ucznia sporządza listę dzieci i uczniów uprawnionych do otrzymania tego zasiłku, przyznaje i wypłaca im ten zasiłek.

2. Pomoc uczniom w formie wyjazdów terapeutyczno-edukacyjnych:

1) udziela się na wniosek rodziców ucznia albo pełnoletniego ucznia albo na wniosek innej osoby za zgodą rodziców ucznia albo pełnoletniego ucznia,

2) wniosek składa się do wójta (burmistrza, prezydenta miasta) właściwego ze względu na miejsce zamieszkania ucznia niezwłocznie po wystąpieniu żywiołu, jednak nie później niż:

• w 2022 r. – do dnia 15 września,
• w 2023 r. – do dnia 15 września,
• w 2024 r. – do dnia 17 września,

3) wyjazd organizuje wójt (burmistrz, prezydent miasta) właściwy ze względu na miejsce zamieszkania uczniów zakwalifikowanych do wyjazdu lub zleca organizację innemu podmiotowi.

3. Pomoc dzieciom i uczniom w formie zajęć opiekuńczych oraz zajęć terapeutyczno-edukacyjnych:

1) udziela się na wniosek rodziców ucznia albo pełnoletniego ucznia albo na wniosek innej osoby za zgodą rodziców ucznia albo pełnoletniego ucznia,

2) wniosek składa się do wójta (burmistrza, prezydenta miasta) właściwego ze względu na miejsce zamieszkania ucznia niezwłocznie po wystąpieniu żywiołu, jednak nie później niż:

• w 2022 r. – do dnia 15 września,
• w 2023 r. – do dnia 15 września,
• w 2024 r. – do dnia 17 września,

3) zajęcia organizuje wójt (burmistrz, prezydent miasta) lub zleca organizację innemu podmiotowi (na zasadzie ustawy z dnia 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych).
 

zwiń >>

Sejm RP uchwalił ostatecznie ustawę 12 maja 2022 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw:
Niniejszą ustawą zmienia się także 7 (oprócz ustawy o systemie oświaty) innych ustaw:

• ustawę z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela,
• ustawę z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego,
• ustawę z dnia 15 kwietnia 2011 r. o systemie informacji oświatowej,
• ustawę z 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe,
• ustawę z 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe,
• ustawę z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych,
• ustawę z 22 listopada 2018 r. o zmianie ustawy Prawo oświatowe, ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw.

Ustawa o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw zawiera m.in.:

1. Uregulowanie organizacji egzaminu ósmoklasisty i maturalnego przeprowadzanych w roku szkolnym 2022/2023 i 2023/2024 połączone z wydaniem przez Ministra Edukacji i Nauki wymagań egzaminacyjnych w/w egzaminów.

2. Standaryzację obowiązkowego zatrudnienia nauczycieli pedagogów, pedagogów specjalnych, psychologów, logopedów lub terapeutów pedagogicznych w przedszkolu niebędącym przedszkolem specjalnym, w szkole podstawowej, liceum ogólnokształcącym, technikum i branżowej szkole I stopnia, niebędących szkołami specjalnymi, w szkole artystycznej realizującej kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej lub liceum ogólnokształcącego oraz w zespole, w skład którego wchodzi to przedszkole lub ta szkoła (generalnie od 1 września 2024) r.

W okresie przejściowym, czyli w latach szkolnych 2022/2023 i 2023/2024 łączna liczba etatów w/w nauczycieli nie ma być niższa niż:

1) 1,5 etatu, który powiększa się o 0,2 etatu na każdych kolejnych 100 uczniów – jeżeli liczba uczniów przekracza 100;

2) 1 etat – jeżeli liczba uczniów przekracza 50 i nie przekracza 100;

3) 0,5 etatu – jeżeli liczba uczniów przekracza 30 i nie przekracza 50;

4) 0,25 etatu – jeżeli liczba uczniów wynosi od 1 do 30.

Docelowo 1 września 2024 r. łączna liczba etatów w/w nauczycieli zostanie zwiększona.

3. Uregulowanie problematyki nauczania „zdalnego”.

W przypadku zawieszenia zajęć na okres powyżej dwóch dni dyrektor organizuje dla uczniów zajęcia z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość. Zajęcia te są organizowane nie później niż od trzeciego dnia zawieszenia zajęć.

Zajęcia z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość są realizowane:

1) z wykorzystaniem narzędzia informatycznego (Zintegrowana Platforma Edukacyjna), lub

2) z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej zapewniających wymianę informacji między nauczycielem, uczniem i rodzicem, lub

3) przez podejmowanie przez ucznia aktywności określonych przez nauczyciela potwierdzających zapoznanie się ze wskazanym materiałem lub wykonanie określonych działań, lub

4) w inny sposób niż określone w w/w pkt 1–3, umożliwiający kontynuowanie procesu kształcenia i wychowania.

O sposobie lub sposobach realizacji zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, dyrektor informuje organ prowadzący i organ sprawujący nadzór pedagogiczny.
W szczególnie uzasadnionych przypadkach dyrektor, za zgodą organu prowadzącego i po uzyskaniu pozytywnej opinii organu sprawującego nadzór pedagogiczny, mogą odstąpić od organizowania dla uczniów zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość.

4. Uregulowanie problematyki nauczania „zdalnego” w szkole znajdującej się w podmiocie leczniczym.

Szkoła, do której uczeń uczęszczał przed przyjęciem do podmiotu leczniczego, w którym nie zorganizowano szkoły specjalnej, na wniosek rodziców ucznia, oraz w porozumieniu z kierownikiem tego podmiotu i organem prowadzącym tę szkołę, umożliwia uczniowi realizację w podmiocie leczniczym zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość odpowiednio do wskazań lekarza prowadzącego leczenie ucznia.

5. Zmianę statutów przedszkoli, szkół i placówek w zakresie szczegółowej organizacji zajęć z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość:

1) w tym technologie informacyjno-komunikacyjne wykorzystywane przez nauczycieli do realizacji tych zajęć,

2) sposób przekazywania uczniom materiałów niezbędnych do realizacji tych zajęć,

3) warunki bezpiecznego uczestnictwa uczniów w tych zajęciach w odniesieniu do ustalonych w danej jednostce systemu oświaty technologii informacyjno-komunikacyjnych, mając na uwadze łączenie przemienne kształcenia z użyciem monitorów ekranowych i bez ich użycia.

Statut szkoły określa także sposób potwierdzania uczestnictwa uczniów w zajęciach realizowanych z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, uwzględniając konieczność poszanowania sfery prywatności ucznia oraz warunki techniczne i oprogramowanie sprzętu służącego do nauki.

6. Umożliwienie uczniowi realizacji zajęć indywidualnego nauczania z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość – realizuje to dyrektor szkoły, na wniosek rodziców ucznia, który posiada orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania i w porozumieniu z organem prowadzącym - realizację zajęć indywidualnego nauczania z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość, w indywidualnym kontakcie z nauczycielem lub nauczycielami, uwzględniając zalecenia zawarte w orzeczeniu o potrzebie indywidualnego nauczania.

Podobnie dzieje się w przypadku indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego.
 

zwiń >>

Organizację kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy od 24 lutego 2022 r. określa rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z 21 marca 2022 r. w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy (Dz. U. z 2022 r., poz. 645).
12 kwietnia 2022 r. weszły w życie bardzo poważne zmiany wymienionego przepisu (rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z 11 kwietnia 2022 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy - Dz. U. poz. 795), które między innymi przewidują:

1. Wyjątkowo w roku szkolnym 2021/2022 w oddziale przygotowawczym zorganizowanym w branżowej szkole I stopnia lub technikum uczeń będący obywatelem Ukrainy może również uczęszczać na zajęcia przeznaczone na osiągnięcie wybranych efektów kształcenia określonych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego, dostosowane pod względem zakresu treści nauczania oraz metod i form ich realizacji do potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia.
2. Wyjątkowo w roku szkolnym 2021/2022 uczeń będący obywatelem Ukrainy uczęszczający do oddziału przygotowawczego nie podlega klasyfikacji rocznej w przypadku gdy rada pedagogiczna uzna, że:

• uczeń nie zna języka polskiego lub znajomość przez ucznia języka polskiego jest niewystarczająca do korzystania z nauki lub
• zakres realizowanych w oddziale przygotowawczym zajęć edukacyjnych uniemożliwia przeprowadzenie klasyfikacji rocznej ucznia.

Uczeń ten otrzymuje zaświadczenie o uczęszczaniu do oddziału przygotowawczego.

W arkuszu ocen ucznia, który otrzyma zaświadczenie o uczęszczaniu do oddziału przygotowawczego, w miejscu przeznaczonym na wpisanie daty uchwały rady pedagogicznej o promowaniu (z wyróżnieniem), niepromowaniu, ukończeniu szkoły (z wyróżnieniem) i nieukończeniu szkoły umieszcza się adnotację „Na podstawie uchwały rady pedagogicznej z dnia…… uczeń nie podlegał klasyfikacji rocznej zgodnie z § 6b ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21 marca 2022 r. w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy (Dz. U. z 2022 r., poz. 645 i 795)”, wpisując datę uchwały rady pedagogicznej.

Wyjątkowo w roku szkolnym 2021/2022 dodatkowe zajęcia lekcyjne z języka polskiego dla uczniów będących obywatelami Ukrainy są prowadzone indywidualnie lub w grupach liczących nie więcej niż 15 uczniów, w wymiarze pozwalającym na opanowanie języka polskiego w stopniu umożliwiającym udział w obowiązkowych zajęciach edukacyjnych, nie niższym niż 6 godzin lekcyjnych tygodniowo.

Oddziały wychowania przedszkolnego, w których liczbę dzieci zwiększono, mogą funkcjonować ze zwiększoną liczbą dzieci do ukończenia wychowania przedszkolnego przez dzieci będące obywatelami Ukrainy (rodzic dziecka, które zostało przyjęte w roku szkolnym 2021/2022 do publicznego przedszkola lub oddziału przedszkolnego w publicznej szkoły podstawowej składa, w terminie do 30 czerwca 2022 r., deklarację o kontynuowaniu w roku szkolnym 2022/2023 wychowania przedszkolnego).

Oddziały szkolne w szkołach ogólnodostępnych, w szkolnictwie specjalnym, grupy wychowawcze w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym lub specjalnym ośrodku wychowawczym, w których liczbę uczniów zwiększono, mogą funkcjonować ze zwiększoną liczbą uczniów będących obywatelami Ukrainy w ciągu całego etapu edukacyjnego.

Wyjątkowo w roku szkolnym 2021/2022 w klasach IV-VIII szkoły podstawowej, branżowej szkole I stopnia, liceum ogólnokształcącym i technikum, do których uczęszczają uczniowie będący obywatelami Ukrainy, podział na grupy jest obowiązkowy:

• na obowiązkowych zajęciach z informatyki w oddziałach liczących więcej niż 30 uczniów; zajęcia mogą być prowadzone w grupie oddziałowej lub międzyoddziałowej liczącej nie więcej niż 30 uczniów;
• na obowiązkowych zajęciach z języków obcych nowożytnych w oddziałach liczących więcej niż 30 uczniów; zajęcia mogą być prowadzone w grupie oddziałowej lub międzyoddziałowej liczącej nie więcej niż 30 uczniów; przy podziale na grupy należy uwzględnić stopień zaawansowania znajomości języka obcego nowożytnego;
• na nie więcej niż połowie godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego, dla których z treści programu nauczania wynika konieczność prowadzenia ćwiczeń, w tym laboratoryjnych – w oddziałach liczących więcej niż 34 uczniów;
• na obowiązkowych zajęciach edukacyjnych z zakresu kształcenia zawodowego, dla których z treści programu nauczania zawodu wynika konieczność prowadzenia ćwiczeń, w tym laboratoryjnych – w oddziałach liczących więcej niż 34 uczniów;
• na obowiązkowych zajęciach wychowania fizycznego; zajęcia mogą być prowadzone w grupie oddziałowej, międzyoddziałowej lub międzyklasowej, a w przypadku zespołu szkół – także w grupie międzyszkolnej, liczącej nie więcej niż 30 uczniów, z tym że jeżeli w skład grupy oddziałowej, międzyoddziałowej, międzyklasowej lub międzyszkolnej wchodzą uczniowie posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydane ze względu na niepełnosprawność uczęszczający do oddziałów integracyjnych lub uczniowie oddziałów specjalnych, liczba uczniów w grupie nie może być większa niż liczba uczniów odpowiednio w oddziale integracyjnym lub oddziale specjalnym.

W przypadku oddziałów liczących odpowiednio nie więcej niż 30 lub 34 uczniów na w/w zajęciach podziału na grupy można dokonywać za zgodą organu prowadzącego szkołę.
 

zwiń >>